Intralinguale vertaling als stap in het interlinguale vertaalproces: Inzicht in het gebruik van externe bronnen bij de vertaling van medische teksten voor leken

Abstract

In dit onderzoek wordt het gebruik van externe bronnen geanalyseerd om meer inzicht te krijgen in het vertaalproces bij een medische vertaling voor leken. Het doel van dit onderzoek is om patronen te herkennen in het zoek- en vertaalgedrag tijdens interlinguale vertaling waarin intralinguale vertaling geïntegreerd is. Op basis van de grounded theory-methode wordt exploratief gewerkt om vanuit observaties tot een (conceptuele) theorie te komen. Negen participanten, waarvan vijf studenten en vier alumni, hebben een medische tekst over hart- en vaatziekten van het Engels naar het Nederlands vertaald. Dit proces is met schermopnames geregistreerd. Er is triangulatie toegepast doordat de participanten vooraf een achtergrondvragenlijst in moesten vullen en er achteraf een semigestructureerd interview werd gedaan. Voor de verwerking van de schermopnames zijn de volgende gegevens gecodeerd: tijdscode, actie (vertaal- of zoekactie), aard van vertaalactie, vertaalresultaat, aard van zoekactie, zoeklocatie, type bron, zoekopdracht, complexiteit van zoekopdracht, taal van zoekopdracht en de gerelateerde bronterm. Uit de resultaten blijkt dat de vertalers vooral in zoekmachines zoeken en zich daarbij vaak beperken tot de zoekresultatenpagina, wat getuigt van een top-down zoekstrategie. De bronnen die ze gebruikten waren vaker tekstgebaseerd dan terminolexicografisch van aard. De bezochte parallelle bronnen, na zoekmachines het meest gebuikte type bron, waren vaak toegespitst op leken, wat betekent dat de vertalers hun zoekgedrag specifiek aanpasten aan het doelpubliek. Bovendien werd er vaker in het Nederlands dan in het Engels gezocht, wat deze doeltekstgerichtheid bekrachtigt. Deze studie heeft een bijdrage geleverd aan bestaand procesgericht onderzoek binnen de vertaalwetenschap door nieuwe inzichten te bieden over het gebruik van externe bronnen door vertalers bij een heterofunctionele medische vertaling. De methodologie kan als inspiratie dienen voor verdere onderzoeken, en de conclusies kunnen meegenomen worden bij vertaalonderwijs met betrekking tot medische teksten.