Stilte: een continue dans tussen kracht en kwetsbaarheid

Abstract

Dit interpretatieve onderzoek richt zich op de ervaringen van verandermanagers in het omgaan met weerstand tegen organisatieverandering, en wat specifiek de rol van stilte daarin is. De onderzoeksvraag die centraal staat, luidt als volgt: Hoe ervaren verandermanagers de rol van stilte in het omgaan met weerstand van medewerkers tijdens organisatieveranderingen? De belangrijkste concepten die in dit onderzoek aan bod komen, zijn emoties bij organisatieverandering, weerstand tegen verandering en stilte. Het concept emoties bij verandering duidt op de cruciale rol van emoties in het realiseren van organisatieverandering, waarbij emoties bepalend zijn voor de motivatie, betrokkenheid en veranderingsbereidheid van medewerkers. Weerstand tegen organisatieverandering verwijst naar de cognitieve, affectieve en gedragsmatige aspecten van het menselijke handelen in organisaties, die samen een veelgenoemde reden vormen voor obstakels in het implementeren van organisatieverandering en het falen ervan. Ten slotte is stilte een fenomeen met zowel strategische functies als risicovolle gevolgen. In dit onderzoek is er gebruik gemaakt van twee kwalitatieve dataverzamelingsmethoden, namelijk interviews en een focusgroep. De interviews hadden als doel inzicht te verkrijgen in de ervaringen, overtuigingen en belevingswereld van verandermanagers. De daaropvolgende focusgroep fungeerde als een terugkoppeling naar respondenten waarmee verdieping en verheldering kon worden gecreëerd in de data en bevindingen. In de analyse is er vanuit de espoused theories en de theories-in-use gekeken naar de resultaten. Op basis hiervan kan worden geconcludeerd dat stilte voor verandermanagers een rol kan spelen in het signaleren, verhelderen, nuanceren en verminderen van weerstand tegen organisatieverandering. Hiermee heeft dit onderzoek vanuit maatschappelijk en wetenschappelijk oogpunt inzicht gegeven in de mogelijke waarde, risico’s en belemmeringen van stilte die verandermanagers ervaren in het omgaan met weerstand bij medewerkers. Enkele aanbevelingen die voortkomen uit dit onderzoek, zijn een nadere verkenning van de invloed van genderidentiteiten, culturele achtergrond, machtsverhoudingen, en het spanningsveld tussen controle en negative capability in stilte.