Framing en Wet afbreking zwangerschap

Abstract

In dit onderzoek is gekeken naar welke frames er zijn gebruikt in de Tweede Kamer in de critical juncture die leidde tot de aanname van de Wet afbreking zwangerschap. Hiervoor zijn zeven debatten geanalyseerd die tussen 1971 en 1980 plaatsvonden. Het betreft drie regeringsverklaringen en vier debatten waarin abortus provocatus stond. In deze debatten is gekeken hoe sprekers van de verschillende partijen abortus duiden, of framen. Dit is gedaan met behulp van definities van Benford en Snow (2000) en De Bruijn (2019). Het beeld van de botsende frames dat hieruit ontstaan is, wordt in dit onderzoek geplaatst in een de context van de critical juncture theory, een model dat verklaart hoe een grote verandering in beleid tot stand kan komen. Dit onderzoek deconstrueert zo een zeer omstreden beleidsproces. De casus die in dit onderzoek centraal staat, is door zijn geladenheid een most-likely case om deze frames waar te nemen. Ten tijde van de casus waren er in de Nederlandse politiek drie hoofdstromingen waar te nemen: liberalisme, confessionalisme en socialisme. In de zeven onderzochte debatten waren twee soorten frames dominant. Dit betrof allereerst diagnostic frames, die duiden waar een probleem volgens de spreker vandaan komt. Hierbinnen botst het diagnostic frame van ‘leven vanaf conceptie’ (confessioneel) met het frame dat abortus vereenzelvigt is met de autonomie van de vrouw (liberaal en socialistisch). Dit laatste frame wordt door de casus heen steeds dominanter. Daarnaast is er een botsing te zien tussen prognostic frames, die een oplossing aandragen. Enerzijds is te zien dat confessionele partijen, vertrekkend vanuit hun diagnostic frame van leven vanaf conceptie, abortus afwijzen, anderzijds is te zien dat de socialisten abortus uit het wetboek van strafrecht willen halen. De liberalen gebruiken het prognostic frame dat het een privékwestie is van het individu, waar de overheid zich niet inhoudelijk in moet uitspreken. Motivational frames, de derde frame soort die Benford en Snow (2000) onderscheiden, kwamen nagenoeg niet voor. Naarmate de casus zich ontwikkelt, is te zien dat niet de partijen die verandering nastreven, maar juist de partijen die de status quo aanhangen zich meer gaan bedienen van counterframing en deframing. Dit onderzoek sluit aan op een maatschappelijke discussie die nog altijd actueel is en die bij tijd en wijle oplaait. De frames die waargenomen zijn in dit onderzoek zijn ook de frames die nu gebruikt worden als het over abortus provocatus gaat. In een bredere zin sluit het onderzoek aan bij het analyseren en onderzoeken van totstandkoming van beleid in Nederland in het algemeen.