Werken met koud en heet: een confrontatie met controversieel verleden
Summary
Deze masterscriptie is het verslag van een ontwerponderzoek. Het onderzoeksdoel daarbij was het
beter bespreekbaar maken van meerdere perspectieven op controversieel verleden in de
geschiedenisles. Op basis van het vooronderzoek is geconcludeerd dat geschiedenisdocenten
problemen ervaren met het bespreken van controversieel verleden in de klas. Hoog oplopende
emoties veroorzaken onveilige situaties in de les, docenten hebben moeite met het vormgeven van
de wijze waarop controversiële geschiedenis besproken wordt en docenten nemen een morele
benadering in of vermijden het bespreken van meerdere perspectieven. Op basis hiervan is een
mysterieopdracht op basis van een ‘koud’ en een ‘heet’ controversieel onderwerp ontworpen, die
door docenten gebruikt kan worden om meerdere perspectieven op controversieel verleden te
bespreken. Het ontwerp is gebaseerd op zeven ontwerpcriteria die vastgesteld zijn op basis van
Actief Historisch Denken.
Dit heeft geleid tot de volgende hoofdvraag: Waaraan moet een mysterieopdracht voldoen om
meerdere perspectieven op controversiële geschiedenis bespreekbaar te maken?
De mysterieopdracht is geëvalueerd door docenten geschiedenis. Zij gaven feedback op de mate
waarin de ontwerpcriteria herkenbaar waren in het ontwerp. Deze feedbackronde heeft geleid tot
enkele aanpassingen aan het ontwerp. Dit herontwerp is doormiddel van een try-out getest in een
lesomgeving. Hierbij zijn observatieformulieren bijgehouden en geanalyseerd op basis van codering.
Het onderzoek heeft aangetoond dat het ontwerp de leerlingen in staat stelde om zelf de historische
context te reconstrueren en daarbij verschillende perspectieven op het controversiële onderwerp te
bespreken. Hiervoor maakten de leerlingen gebruik van de drie temporele kaders. Uit de uitvoering
van de opdracht kwam naar voren dat leerlingen moeite hebben met het reconstrueren van een
context waarbij voorbij de verantwoordelijkheid van het leiderschap gekeken wordt. Daarnaast is
vastgesteld dat de verdeling over twee lessen gezorgd heeft voor een didactisch makkelijkere
uitvoering. Om te zorgen dat leerlingen geconfronteerd worden met hun eigen perspectief moet
ervoor gezorgd worden dat er voorkennis bestaat over het behandelde onderwerp.