Nostalgie: herhaling van een succesformule of dramaturgische vernieuwing? Een onderzoek naar de functie van nostalgie in de jukeboxmusical Liesbeth List, de musical.

Abstract

De biografische jukeboxmusical is een populair genre in de musicalsector in Nederland. Het heeft zijn succes te danken aan het gevoel van nostalgie dat de toeschouwer ervaart door de herkenbare muziek uit het verleden. De populaire definitie van nostalgie is een verlangen naar de goede, oude tijd. Nostalgie wordt in de jukeboxmusical gebruikt als commerciële succesfactor om publiek te trekken door een geromantiseerd tijdsbeeld af te beelden waarnaar wordt verlangd. Liesbeth List, de musical maakt gebruik van een geromantiseerd tijdsbeeld met Liesbeth als ambassadrice van het Nederlandse chanson. Toeschouwers kunnen hierdoor terugverlangen naar de tijd van hoop en vrijheid na de wreedheid van de oorlog. De voorstelling trok door het afbeelden van deze geromantiseerde tijd publiek aan. Over nostalgie als succesformule is al veel geschreven, maar daarmee bleef het discours over de jukeboxmusical aan de oppervlakte. De succesformule van het aanspreken van nostalgische gevoelens wordt namelijk voortdurend herhaald. Ik onderzocht daarom middels een dramaturgische analyse of nostalgie in Liesbeth List, de musical naast succesfactor ook ingezet kan worden als dramaturgische vernieuwing. Hierbij heb ik een genuanceerdere benadering van nostalgie gebruikt, waarbij nostalgie gezien kan worden als temporele gelaagdheid. Wetenschappers stellen namelijk dat nostalgie niet alleen een product van het verleden is, maar ook van het heden en de toekomst. De temporele gelaagdheid heb ik beschouwd als vernieuwing in de dramaturgie, omdat het nieuw is ten opzichte van de meest voorkomende vertelvorm van een klassieke musical, die namelijk lineair van aard is. In Liesbeth List, de musical is deze temporele gelaagdheid voelbaar door tijdsprongen en de gelaagdheid van het hoofdpersonage Liesbeth. De tijdsprongen in het denkbeeldige diner zetten de toeschouwer aan het denken, waardoor er ruimte wordt gecreëerd om het ware verhaal van Liesbeth te begrijpen. Bovendien krijgt de toeschouwer door middel van de waanbeelden een kijkje in de ziel van de onzekere Liesbeth, waarmee de persoon achter de artiest meer gestalte krijgt. De temporele gelaagdheid zorgt voor meer lagen in het verhaal, omdat het verhaal vanuit verschillende kanten wordt belicht. Hieruit kan ik concluderen dat de vertelstructuur in Liesbeth List, de musical zorgt voor een vernieuwende dramaturgie, waardoor nostalgie meer kan zijn dan de herhaling van een succesformule.