De zwarte vrouw in de schijnwerpers. Een dramaturgische analyse van ras en vrouwelijkheid in Race en Venus versus Modernity

Abstract

Ik analyseer de Amerikaans-Nederlandse voorstelling Race en de Zuid-Afrikaanse voorstelling Venus versus Modernity. Race betreft een Amerikaanse rechtszaak waarin een witte man wordt beschuldigd van verkrachting van een zwarte vrouw en focust zich primair op een zwarte, vrouwelijke advocaat-stagiair genaamd Susan. Venus versus Modernity is een performance door twee actrices over het leven van de Zuid-Afrikaanse tot slaaf gemaakte Sarah Baartman uit de 19e eeuw. Mijn onderzoeksvraag luidt: Hoe nemen de voorstellingen Race en Venus versus Modernity een standpunt in over de representatie vande zwarte vrouw in een postkoloniale context? Ik kies voor voorstellingen uit verschillende culturele contexten, omdat ik de standpunten die deze voorstellingen innemen onderbelicht acht in het Nederlandse debat over representatie van de zwarte vrouw. Ik concludeer dat Race het Amerikaanse debat over racisme bekritiseert door een personage in te zetten dat optimaal gebruik maakt van een bestaand stereotype. Verwijzingen naar het koloniale verleden zijn op het eerste gezicht impliciet, maar desalniettemin constant aanwezig. Kleine momenten van theatraliteit worden ingezet om deze thema’s duidelijk te maken voor de toeschouwer. De actrices van Venus verwerken agency vooral door de volledige voorstelling samen te spelen. Door de voorstelling in Nederland op te voeren proberen ze ras en kolonialisme ook in Nederland bespreekbaar te maken. Korte momenten van absorptie zorgen voor extra medeleven vanuit de toeschouwer. Daarnaast benoem ik dat beide voorstellingen standpunten inbrengen die in het kleinschalige Nederlandse debat vaak vergeten worden.