Pronken tot in het graf: onderzoek naar de functie van de wapenrok als onderdeel van het stadhouderlijke uitvaartceremonieel
Summary
In dit onderzoek staat de functie van de wapenrok centraal binnen de context
van het uitvaartceremonieel van de Oranje-stadhouders ten tijde van de
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Het uitvaartceremonieel van een
overleden Oranje-Stadhouder en in het bijzonder de rouwstoet fungeerde als
propagandistisch mechanisme om zo een bepaalde hiërarchie te creëren of
bevestigen tussen de (familie van de) stadhouder en de verschillende lagen van
de bevolking, ofwel de toeschouwers van de lijkstatie. Het voornaamste aspect
hiervan was het legitimeren van de Oranje-dynastie en de macht van de (familie
van de) stadhouder. Het stadhouderlijk ambt was immers tot 1674 niet erfelijk.
Een tweede aspect was het benadrukken van de adellijke en ridderlijke afkomst
van de Oranje-Nassaus. Om deze twee aspecten te verwezenlijken was de
stadhouderlijke lijkstatie doordrenkt van symboliek en heraldiek om zo bepaalde
boodschappen over te brengen bij het publiek. De familie van de stadhouder
trad vaak op als regisseur. Elk ornament en elke persoon die deel uitmaakte
van het uitvaartceremonieel was dan ook zorgvuldig gekozen en elk element
had zijn eigen functie en betekenis. Elk onderdeel droeg individueel bij aan de
uiteindelijke constructie van het (zelf)portret van de overledene om zo tot een
propagandistisch mechanisme te komen. De wapenrok, een van de
meegedragen ornamenten in het ceremonieel had een meerduidige functie
binnen de context van het stadhouderlijk uitvaartceremonieel. Het betrekken
van de wapenrok binnen het uitvaartceremonieel draagt bij aan het legitimeren
van de stadhouderlijke (militaire) macht en daarmee ook de legitimering van de
dynastie van de familie van de Oranje-stadhouder. Bovendien laat de wapenrok
de adellijke en ridderlijke identiteit van de stadhouderlijke familie zien, wat het
standsverschil moet benadrukken. Dit onderzoek is een extensie van de
bestaande literatuur over het stadhouderlijke uitvaartceremonieel en geeft ons
een dieper begrip van het achterliggende propagandistische mechanisme. Het
onderzoek wijst bovendien uit dat elk detail van de stadhouderlijke uitvaart tot in
de puntjes verzorgd en uitgekozen was en dat elk individueel element apart
bijdraagt aan het geconstrueerd (zelf)portret van de overledene.