Kwestie van geduld: De binnen- en buitenblik op de regio in de NPO Radio 2 Top 2000

Abstract

Onder invloed van globalisering en de steeds verdergaande Europese integratie is vanaf de jaren negentig het regionaal bewustzijn in Europa toegenomen. Dit heeft geleid tot een zoektocht naar het eigene op nationaal, regionaal en lokaal niveau. Cultuurproducten en media-instituties leveren een belangrijke bijdrage aan de constructie en representatie van het narratief van regionale identiteiten. De NPO Radio 2 Top 2000 is een relevant onderzoeksobject voor de Neerlandistiek, waarin het discours over nationale en regionale identiteit in de context van globalisering een van de onderzoeksterreinen is. Het is belangrijk dat cultureel erfgoed verschillende perspectieven laat zien. In dit onderzoek stond daarom de vraag centraal op welke manier het regionale perspectief in de NPO Radio 2 Top 2000 doorklinkt. Dit is onderzocht middels een kwantitatieve analyse naar het aantal Nederlandse producties en daarbinnen naar het aantal regiopop- en streektaalpopliedjes in de top 100 van de Top 2000 tussen 1999 en 2019. Hieruit bleek dat de Top 2000 een zeer internationaal georiënteerde lijst is en dat regiopop- en streektaalliedjes zelden in de hoogste regionen van de Top 2000 staan. Wel geven een aantal casussen uitdrukking van een vorm van regionalisme. De manier waarop regiopop- en streektaalpopliedjes een regionale identiteit tot uitdrukking brengen, is onderzocht middels een discoursanalyse van vier casussen. Het corpus bestond uit liedteksten, minidocumentaires van Top 2000 a gogo, radio-uitzendingen van de Top 2000, publicaties van NPO Radio 2 en publicaties in nationale en regionale media over de Top 2000. De conclusie van dit onderzoek is dat de manier waarop artiesten en media betekenis geven aan regiopop- en streektaalliedjes voor regionale identificatie verschilt per casus en dat hierin grofweg vier manieren te onderscheiden zijn. Deze manieren bevinden zich op een schaal van anti-regionalisme tot politiek-activistisch regionalisme. Taal wordt daarbij vaak ingezet als middel om de eigenheid en belangen van de regio te verdedigen ten opzichte van het centrum. Zowel auto-images als hetero-images construeren en representeren regionale identiteit. Tot slot bleek dat regionale cultuur geaccepteerd en gecanoniseerd kan worden als onderdeel van de nationale cultuur. Dit gebeurt onder meer door regionalisme in te zetten als middel om de landelijke diversiteit te laten zien met als doel de nationale identiteit te versterken.