Het koffiehuis als bakermat van beschaving? Een sociaal- en literatuur-historisch onderzoek naar het achttiende-eeuwse koffiehuis als verburgerlijkingsplaats.

Abstract

In deze scriptie is onderzoek gedaan naar het vermeende verburgerlijkingsoffensief van het achttiende-eeuwse koffiehuis. In de literatuurgeschiedenissen 'Blauwdrukken voor een samenleving' van Kloek en Mijnhardt en 'Worm en Donder' van Leemans en Johannes wordt het koffiehuis gepresenteerd als een plaats waar beschaafde mannen samenkomen om teksten te lezen en met elkaar te discussiëren. Op die manier zouden zij zichzelf beschaven en dus betere mensen worden, waardoor de samenleving burgerlijker werd. Door middel van analyses het gebruik van het woord 'koffiehuis' in notariële akten uit het Amsterdamse notarieel archief en teksten uit de DBNL, Early English Books Online, de Liederenbank en de Pamflettencollectie van de Koninklijke Bibliotheek is onderzocht of dit verburgerlijkingsoffensief daadwerkelijk bestond en plaatsvond in koffiehuizen. Het koffiehuis bleek echter voornamelijk een plaats van vermaak te zijn, met veel alcohol, spellen, gokken en vechtpartijen. Nergens kwam naar voren dat het koffiehuis een plek van beschaving zou zijn.