De ‘Dag van Eleusis’ en de herinnering aan Gaius Popilius Laenas

Abstract

Rome was een herinneringscultuur bij uitstek. Het herinneringsproces werd door de Romeinen in stand gehouden door zaken als monumentenbouw, triomftochten en literatuur. Dit onderzoek richt zich op de literatuur omtrent de Dag van Eleusis in 168 v. Chr. en de confrontatie tussen Rome en Antiochus IV Epiphanes van het Seleucidische Rijk in Egypte. Er is sprake van een duidelijke ontwikkeling in de bronnen voor wat betreft de waardering van de Romeinse hoofdrolspeler: de gezant Gaius Popilius Laenas. Van een negatieve waardering van de enige contemporaine auteur, Polybius, naar een zeer positieve waardering van Cicero, een eeuw later. In dit onderzoek wordt onderzocht wat de oorzaken zijn van deze ontwikkeling en worden deze gekoppeld aan de Romeinse identiteitsformatie van de 1e eeuw v. Chr. De bronnen worden geanalyseerd door ‘close-reading’ en onderworpen aan de framing theorie uit de sociale wetenschappen evenals concepten uit de ‘memory studies’. In de Romeinse cultuur was het van groot belang om de roemrijke voorouders te imiteren. Romeinen hadden rolmodellen nodig. In een periode van Griekse culturele invloeden en burgeroorlogen keek de Romeinse elite naar haar eigen identiteit en benadrukte zij, onder andere in de literatuur, de Romeinse traditionele waarden. Popilius werd uiteindelijk, ondanks het negatieve oordeel van Polybius, ook zo een voorbeeld voor het Romeinse volk.