Niet-canonieke woordvolgorde en andere elementen van zinsbouwcomplexiteit in de teksten van de Nederlandse Canon

Abstract

In dit bachelor eindwerkstuk worden niet-canonieke structuren en meer bekende elementen van zinsbouwcomplexiteit onderzocht. Met het doel om inzichten uit verschillende onderzoekdomeinen aan te vullen, is een tweeledig onderzoek opgezet. Aan de hand van het Canoncorpus van de website entoen.nu, dat drie teksten voor verschillende complexiteitsniveaus geschreven heeft over ieder onderwerp uit de Canon, is het voorkomen van de bekendere elementen die zorgen voor zinsbouwcomplexiteit en niet- canonieke volgordes in de Nederlandse hoofdzin onderzocht. Het vernieuwende van dit onderzoek is het onderzoek naar voorop geplaatste bepalingen die zorgen voor een niet- canonieke zinsvolgorde. Niet-canonieke volgordes blijken ongeveer in gelijke mate voor te komen als canonieke volgordes op ieder complexiteitsniveau. Voorop geplaatste elementen die zorgen voor niet-canonieke volgordes lijken vooral invloed te hebben op informatiestructurering en informatieaanbod in de tekst. De teksten van de verschillende complexiteitsniveaus verschillen significant in de manier waarop de informatie wordt aangeboden en de functie die deze informatie heeft op tekstueel niveau. Omdat de complexiteit van deze vorm van niet-canonieke zinnen niet eerder is onderzocht, is het niet mogelijk om concreet de invloed van deze voorop geplaatste elementen te beoordelen. Om dit te compenseren is de complexiteit van de elementen die zijn voorop geplaatst bekeken aan de hand van wetenschappelijke en adviesliteratuur. Uit deze literatuur komt naar voren dat de elementen die voorop geplaatst zijn vooral een sturende en/of instruerende werking hebben bij het maken van een mentale representatie van een tekst. De niet-canonieke volgorde die voortkomt uit een voorop geplaatste bepaling lijkt dus bij te dragen aan een eenvoudigere verwerking van een tekst. Hierdoor werd het interessant om te onderzoeken welke elementen een tekst dan eventueel complexer zouden maken. Het feit dat de teksten voor de verschillende complexiteitsniveaus zijn geschreven door verschillende tekstbureaus maakt het bestuderen van de bekendere elementen die voor zinscomplexiteit zorgen interessant. Uit dit onderzoek blijkt dat bijna al deze elementen voor significante verschillen zorgen tussen de verschillende complexiteitsniveaus. De website entoen.nu heeft bij de bepaling van het complexiteitsniveau gekeken naar deze elementen, het informatieaanbod en de informatiestructurering. Verder onderzoek naar deze drie componenten is wenselijk.