Een nieuwe kunstkritiek? Een vergelijkend onderzoek naar kunstkritiek op papier en online

Abstract

Door de jaren heen kende de crisis in de kunstkritiek steeds een ander focuspunt, maar anno 2017 lijkt het erop dat het debat zich toespitst op online kritiek en de rol van het internet. Kenmerkend voor dit debat zijn een overheersend pessimisme en scepticisme ten opzichte van de rol van het internet en kritieken online. Het internet wordt namelijk veelal gezien als een oorzaak van het vervlakken van het culturele landschap en het zorgt er tevens voor dat het lezerspubliek, dat zich voorheen voornamelijk beschouwend en passief diende op te stellen, zich kan mengen in een discours dat voorheen was voorbehouden aan professionals. In dit onderzoek worden recensies op papier en recensies online met elkaar vergeleken middels het beoordelingsmodel voor recensies zoals dat werd opgesteld door Wam de Moor. Tien recensies (vijf op papier en vijf online) uit verschillende kranten en (vak)tijdschriften worden inhoudelijk en qua stijl met elkaar vergeleken, waarbij speciale aandacht wordt besteed aan wat de crux van een recensie behoort te zijn, namelijk het oordeel. Er wordt ook stilgestaan bij wat online recensies en informatieverschaffing via het internet betekenen voor de verhoudingen tussen ‘leek’ en ‘professional’ en er worden suggesties gedaan voor wat het internet kan betekenen voor de toekomstige kunstkritiek. Het onderzoek wees uit dat de online recensies op veel fronten beter scoorden dan de papieren kritieken. Vooral wanneer het aankwam op de vorming van een oordeel en schrijfstijl bleek dat online kritiek beter scoorde binnen het gehanteerde beoordelingsmodel. Opvallend was dat de papieren recensies over het algemeen genuanceerder en informatiever van aard bleken te zijn. Ook wordt in deze scriptie aangetoond dat veel online platformen de mogelijkheden die het internet de kunstkritiek kan bieden links laten liggen. Het onderzoek pleit daarom voor het loslaten van het cultureel pessimisme dat aan het internet verbonden lijkt te zijn, zonder daarbij een kritische visie te verliezen.