'Tuinieren met de buren': een onderzoek naar het fungeren van stadslandbouwprojecten als ontmoetingsplek voor buurtbewoners in de wijk.

Abstract

In dit onderzoek wordt ingespeeld op de vraag in hoeverre stadslandbouwprojecten fungeren als ontmoetingsplek voor buurtbewoners in de wijk. Deze vraag is gebaseerd op bestaand wetenschappelijk onderzoek naar stadslandbouw waarin naar voren komt dat stadslandbouw kan worden ingezet als middel om sociale cohesie in een wijk te stimuleren. In dit onderzoek is onderzocht in hoeverre ontmoetingen tussen buurtbewoners bij een stadslandbouwproject er toe leiden dat sociale cohesie in een wijk toeneemt. Onderzoek naar dit thema is relevant omdat in de huidige literatuur vraagtekens worden gezet bij de daadwerkelijke toename van sociale cohesie in een wijk door stadslandbouw, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van uitsluiting van buurtbewoners bij een project. Daarnaast leidt niet elke ontmoeting tot sociale cohesie. Door middel van kwalitatief onderzoek bij twee case-studies, twee stadslandbouwprojecten in Utrecht, is getracht inzicht te verkrijgen in de mate waarin beide projecten fungeren als ontmoetingsplek voor buurtbewoners, hoe ontmoetingen worden ervaren door gebruikers van de projecten en in hoeverre er effecten van ontmoeten worden ondervonden; effecten met betrekking tot sociale cohesie. Bij beide stadslandbouwprojecten zijn observaties gedaan en diepte-interviews gehouden met gebruikers van elk project. Hierbij zijn alleen gebruikers van het project geïnterviewd die woonachtig zijn in de wijk waar het project gelegen is, zodat de mogelijke effecten van ontmoeten met betrekking tot sociale cohesie konden worden onderzocht. De gebruikers van beide projecten zijn doelgericht benaderd via een bestuurslid van het project. De ervaringen van de gebruikers met het ontmoeten van andere buurtbewoners bij het project zijn met elkaar vergeleken en daarnaast is gekeken naar de mogelijke verschillen in design, organisatie en toegankelijkheid van beide projecten. Voor beide stadslandbouwprojecten geldt dat de tuin niet als ontmoetingsplek fungeert voor alle buurtbewoners uit de wijk. Dit komt enerzijds door de toegankelijkheid van beide projecten. Het project is ofwel volledig afgesloten van de buurt, ofwel onopvallend gelegen, waardoor buurtbewoners niet zomaar de tuin binnen kunnen lopen of niet van het bestaan van de tuin afweten. Anderzijds komen er op specifieke momenten waarbij beide tuinen worden opengesteld voor de wijk geen nieuwe buurtbewoners op de tuin af. Hierdoor is er bij beide tuinen sprake van een selecte groep buurtbewoners die gebruik maken van de tuin. Deze vaste gebruikersgroep wordt gekenmerkt door autochtone, vrij hoog opgeleide mensen en vormt geen afspiegeling van de wijk welke gekenmerkt wordt door etnische diversiteit. De afwezigheid van een grote groep buurtbewoners bij beide tuinen zorgt ervoor dat er geen uitspraken gedaan konden worden over een toename in sociale cohesie onder alle buurtbewoners in de wijk. Een toename van verbondenheid in de wijk, zoals dit onder andere ervaren wordt door gebruikers, beperkt zich alleen tot de vaste groep buurtbewoners die gebruik maken van de tuin.