Buitengewoon? - Een verkenning van het functioneren van de wethouder van buiten de gemeente

Abstract

Met de invoering van de Wet dualisering in 2002 ontstond op provinciaal en gemeentelijk niveau een geheel nieuwe bestuursconstellatie. Doel van het dualisme was het herstel van de positie van de gemeenteraad als het belangrijkste lokale politieke forum, herstel van de volksvertegenwoordigende functie van de gemeenteraad en versterking van de herkenbaarheid van het lokale bestuur. Een van de voornaamste maatregelen om dit doel te bereiken, was een verduidelijking van rollen van het raadslid en de wethouder door een structuurwijziging: de ontvlechting van het raadslidmaatschap en wethouderschap. Daardoor werd het mogelijk om wethouders die niet op de kandidatenlijst hadden gestaan (wethouders van buiten de raad) en zelfs wethouders, die bij hun aantreden niet in de gemeente woonachtig waren (wethouders van buiten de gemeente) te benoemen. Cijfermatig onderzoek wijst uit dat al bij de tweede collegeperiode na invoering van de wet de helft van de colleges een wethouder van buiten de raad kende. Een wethouder van buiten de gemeente kwam in eerste instantie maar weinig voor, maar ook dit aantal is de laatste jaren stijgend. Meningen en berichten over het functioneren van dit laatste type wethouder lopen sterk uiteen. Naast een verwachte bestuurlijke kwaliteit zou een wethouder van buiten de gemeente volgens sommigen juist zorgen voor problemen. Er zou sprake zijn van conflicten met de raad, gebrek aan betrokkenheid en andere politieke spanningen. Onder gevallen wethouders zou zich een groot aantal wethouders van buiten de gemeente bevinden. Empirisch onderzoek naar het functioneren van de wethouder ontbrak echter. In deze verkenning wordt daarom nagegaan hoe buitengewoon een wethouder van buiten de gemeente daadwerkelijk is.