Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet… Een onderzoek naar verborgen betekenis in Menno ter Braaks Hampton Court

Abstract

Een jaar geleden schreef ik een nota over de roman Hampton Court van Menno ter Braak. Ik stelde daarin dat deze roman te lezen was als een gecodeerde coming-out. Ondanks dat het me destijds niet volledig lukte om de aanwezigheid van het homoseksuele aspect op overtuigende wijze aannemelijk te maken, liet het onderwerp mij niet los. Ik heb me daarom in dit eindwerkstuk meer tijd en ruimte gegund om te proberen een verdiepender, completer en genuanceerder beeld van de kwestie te schetsen. Ik begin met het behandelen van een aantal algemene zaken; de beschrijving van het verloop van Ter Braaks leven tot aan de publicatie van Hampton Court en een samenvatting van dit werk. Vervolgens ga ik in het tweede hoofdstuk in op de receptie van Hampton Court en op de gangbare interpretatie van de roman als een bewustwordingsproces waarbij de relatie tussen gewoon- en ongewoonheid een rol speelt. Daar voeg ik dan mijn interpretatie met het nieuwe element van een geaardheidskwestie aan toe en sta naar aanleiding hiervan even stil bij Ter Braaks tweede roman Dr. Dumay verliest... In hoofdstuk 3 behandel ik het thema verhulling in Ter Braaks werk en leven. Daarbij bespreek ik uitgebreid de kwestie Gomperts, omdat homoseksualiteit ook in zijn omstreden onderzoek naar het verhulde anti-semitisme van Ter Braak een rol speelt. Tevens maak ik een uitstapje naar W.F. Hermans, die in zijn kritiek op Ter Braak eveneens de mogelijkheid van homoseksuele gevoelens suggereert. De bespreking in het laatste hoofdstuk van Ter Braaks relaties met vrouwen, van zijn ontwijkende houding ten opzichte van seksualiteit en van de verhouding tot homoseksualiteit dient als circumstantial evidence. Niet om glashard te bewijzen dat Ter Braak (latent) homoseksueel zou zijn geweest, dat is onmogelijk en bovendien gaat het me daar niet om, maar om een achtergrond te schetsen waartegen de rol die seksuele geaardheid zou kunnen spelen in de roman aannemelijker wordt.