''Slechte gewoonte, jonguh''. Invloed van kenmerken van ontmoedigingen op het legitimeren van rookgedrag in gesprekken tussen rokende jongvolwassenen en leeftijdsgenoten

Abstract

Harakeh en Vollebergh (in press) concludeerden in eerder onderzoek dat imitatie een belangrijke rol speelt bij rookgedrag van jongvolwassenen. Hun kwalitatieve onderzoek vormde de basis voor het huidige onderzoek. In dit conversatieanalytische onderzoek analyseerden wij de invloed van bepaalde omstandigheden van ontmoedigingen om te roken op de hoeveelheid narratief dat de jongvolwassene vertelde over het rookgedrag. Wij kozen onderdelen waarvan naar aanleiding van de literatuur een mogelijke invloed werd verwacht op het al dan niet ontstaan van een verhaal: formulering, topicverandering, gebruik van continueerders en aanwezigheid van non-verbale signalen. Wij hebben 33 filmpjes in hun geheel bekeken en alle gespreksstof over roken getranscribeerd. Elke ontmoediging werd vervolgens geanalyseerd op diverse kenmerken. Tijdens deze analyse werden (kenmerken van) ontmoedigingen in diverse categorieën ondergebracht. Wij concludeerden dat iets minder dan de helft van de ontmoedigingen uiteindelijk leidde tot een gesprek. Meisjes waren tijdens het experiment iets vaker in een gesprek verwikkeld dan jongens. Een assertief gecombineerd met een andere assertief lokte gemiddeld twee keer zoveel beurten uit als een combinatie van een assertief met een directief. Tijdens iets minder dan de helft van de ontmoedigingen was er oogcontact tussen de gespreksdeelnemers. Zij waren vaker bereid een gesprek te voeren als zij elkaar niet aankeken, tevens volgden er dan meer beurten. In de meerderheid van de gevallen werd er tijdens de ontmoediging gelachen. Na de ontmoediging volgden de meeste beurten als géén van de gespreksdeelnemers lachte. In een vierde van alle ontmoedigingen werden continueerders ingezet. De gespreksdeelnemers waren vaker met elkaar in een gesprek verwikkeld bij aanwezigheid van continueerders, ook ontstonden er drie keer zoveel beurten in vergelijking met gesprekken zonder continueerders.