De behoefte aan afgeschermde woonvormen voor ouderen in de gemeente Amersfoort

Abstract

Binnen dit kwalitatieve onderzoek wordt ingegaan op de vraag aan welke afgeschermde woonvormen ouderen in Amersfoort behoefte hebben en door welke motieven en karakteristieken van deze ouderen de behoefte aan afgeschermde woonvormen wordt bepaald. Voor dit onderzoek zijn dertig semigestructureerde interviews afgenomen bij ouderen in Amersfoort. Daarbij is de huidige woonsituatie van de respondenten in relatie getrokken tot de ruimtelijke en sociale kenmerken van afgeschermde woonvormen, zoals beschreven in het ‘theoretisch model voor afgeschermde woonvormen’. Vervolgens zijn ook de karakteristieken, motieven en de vraag naar afgeschermde woonvormen van de respondenten in relatie getrokken tot dit model.

De definitie van afgeschermde woonvormen voor ouderen is gebaseerd op de definities van gated communities en afgeschermde woondomeinen. Binnen dit onderzoek wordt geconcludeerd dat deze definities niet toereikend zijn voor de definiëring van een afgeschermde woonvorm voor ouderen op basis van de behoeften en motieven van de respondenten. Er dient een genuanceerder beeld te komen van afgeschermde woonvormen voor ouderen. De definitie van een afgeschermde woonvorm voor ouderen kan beter worden geherformuleerd naar een ‘maatschappelijk geïntegreerde woonvorm voor ouderen’.

Uit dit onderzoek blijkt dat een deel van de ouderen in Amersfoort de behoefte heeft aan afgeschermde woonvormen, waarbij de nadruk ligt op de sociale kenmerken. De behoefte aan afgeschermde woonvormen voor ouderen wordt in hoofdzaak bepaald door een behoefte aan gemeenschapszin, en veel minder door motieven als veiligheid of de aanwezigheid van voorzieningen. De behoefte aan gemeenschapszin onder ouderen komt voort uit het sociale karakter van de ouderen zelf, en uit anticiperend gedrag op basis van persoonlijke verhalen en ervaringen, maar niet zozeer uit gevoelens van eenzaamheid of de behoefte aan meer contacten. Voor de respondenten is het nadrukkelijk van belang om contact te houden met de directe woonomgeving en de maatschappij. Dit wijkt af van het beeld dat naar voren komt in de literatuur en de huidige ontwikkelingen op de woningmarkt. Door de nadruk te leggen op de ruimtelijke kenmerken ontstaat er onder de respondenten meer aversie tegen afgeschermde woonvormen, terwijl de sociale kenmerken juist kunnen voorzien in hun behoefte aan gemeenschapszin. Uit de gesprekken met de respondenten wordt duidelijk dat, ondanks het verschil in mening, alle respondenten de behoefte hebben aan ‘maatschappelijke context’. Een afgeschermde woonvorm voor ouderen moet een kleinschalige en maatschappelijk geïntegreerde woonvorm zijn.