Diamanten in Sierra Leone: een mogelijkheid voor vrede of een bron van conflict.

Abstract

Conflictdiamanten hebben een negatieve invloed gehad op West-Afrikaanse landen in de jaren 90. Diamanten werden in verband gebracht met conflicten in verschillende landen, om rebellengroepen te financieren. De internationale gemeenschap heeft geprobeerd dit probleem aan te pakken door een certificeringsmechanisme op te zetten, het zogenaamde ‘Kimberley Process Certification Scheme’ (KPCS). Bij alle handel in diamanten moet een certificaat worden toegevoegd, zodat duidelijk is waar de diamanten vandaan komen. Hierdoor moet de illegale handel minder toegankelijk worden voor rebellen. In deze bachelorthesis staat de invloed van het KPCS op het vredesproces in Sierra Leone centraal. Dit gebeurt aan de hand van een conceptueel model, waarin de relatie tussen diamanten en conflicten beschreven wordt. Diamanten kunnen leiden tot kwetsbaarheid, risico’s en mogelijkheden, waardoor de kans op een conflict kan toenemen. De kwetsbaarheid van een land wordt veroorzaakt door slechte economische prestaties, een hoog geprijsde economie en een slechte regering. Bij risico’s gaat het om ontevredenheid over het beheer van hulpbronnen. Bij mogelijkheden gaat het om de financiële motivatie die natuurlijke hulpbronnen kunnen vormen voor rebellen. Het ‘Kimberley Process’ zou in theorie de kwetsbaarheid, risico’s en mogelijkheden die de diamanten veroorzaken, moeten verminderen. In Sierra Leone heeft een hevige burgeroorlog plaatsgevonden tussen 1991 en 2002, waarbij diamanten een aanwakkerende en verlengende rol hebben gespeeld. In het vredesverdrag van Lomé uit 1999 is veel aandacht besteed aan de organisatie van de diamantsector. In 2003 is het KPCS ingevoerd om de illegale diamanthandel tegen te gaan. Helaas blijkt het KPCS niet optimaal te werken; de illegale diamanthandel blijft bestaan. De legale handel is wel gestegen in Sierra Leone, maar verder zijn er weinig positieve ontwikkelingen te ontdekken. De diamantsector is grotendeels informeel en ambachtelijk, waardoor controles en belastingheffingen moeilijk zijn. Hierdoor is Sierra Leone nog steeds kwetsbaar; de economie heeft weinig van de diamanthandel geprofiteerd en de regering is nog steeds zwak te noemen. De diamantgemeenschappen zijn minder ontwikkeld dan andere delen van Sierra Leone. De mijnwerkers zijn vaak jonge jongens, waardoor ze een risicovolle groep voor onvrede en onrust vormen. Er zijn nog steeds mogelijkheden voor rebellen en criminelen om illegaal te handelen, doordat de ambachtelijke industrie moeilijk te controleren is en de mijnen ver van de hoofdstad liggen. Het KPCS werkt nog niet optimaal, zo zijn er zwakke punten rondom de controles, organisatie, de invloed op ontwikkelingslanden en de illegale handel. Sierra Leone en het KPCS zullen veranderingen moeten doorvoeren om deze situatie te veranderen en om te zorgen dat de betrekkelijke vrede wordt omgezet in een duurzame vrede en ontwikkeling. Er is in dit onderzoek een gat te zien tussen de theorie en de praktijk. Het KPCS heeft niet kunnen brengen wat het zelf claimt. Daarnaast is het erg moeilijk om de informele diamantindustrie te controleren voor de regering, zeker na de verwoestende burgeroorlog. Als laatste is het moeilijk om de kwetsbaarheid (prestaties van de economie en regering) door diamanten te bepalen, de diamanten zijn onderdeel van complexe processen in de maatschappij.