Het vermogen van de spelfoudt. Een experimenteel onderzoek naar de invloed van spelfouten in sollicitatiebrieven en sponsorbrieven op de tekstwaardering, overtuigingskracht en het imago van de zender

Abstract

In dit onderzoek wordt bekeken wat de invloed is van spelfouten in sollicitatiebrieven en sponsorbrieven op de tekstwaardering, overtuigingskracht en het imago van de zender. Uit eerdere wetenschappelijke onderzoeken en scripties weten we dat lezers van sollicitatiebrieven letten op spelfouten. Lezers van andere soorten brieven letten niet of minder op spelfouten. Vanwege een verschil in materiaal en vragenlijsten zijn de resultaten van eerdere onderzoeken echter niet goed te vergelijken. Daarom werden in dit onderzoek twee zoveel mogelijk op elkaar lijkende brieven met zes spelfouten en zonder spelfouten opgesteld. In hoeverre is er een verschil in beoordeling tussen sollicitatie- en sponsorbrieven met spelfouten?

Het type spelfout dat in dit onderzoek centraal staat is een ten onrechte weggelaten –t bij de stam van een werkwoord in de derde persoon enkelvoud (‘hij vind’). Er is een sollicitatiebrief en een sponsorbrief van vijf alinea’s lang geschreven met fictieve bedrijfsnamen en personages. Van elke brief werden vier versies gemaakt: een foutloze versie van schrijver Anna de Jong, een foutloze versie van schrijver Peter van der Berg, een versie met zes spelfouten van schrijver Anna de Jong en een versie met zes spelfouten van schrijver Peter van der Berg. Proefpersonen schreven na het lezen van één van de brieven ieder maximaal vijf gedachten op die ze hadden tijdens of direct na het lezen van de brief. Daarna beantwoordden zij vragen over de afhankelijke variabelen. Er deden 160 werknemers van organisaties in allerlei bedrijfstakken aan dit onderzoek mee. Van alle proefpersonen was 45 procent man en 55 procent vrouw. De gemiddelde leeftijd van alle proefpersonen was 43 jaar.

Uit dit onderzoek blijkt dat spelfouten een negatieve invloed hebben op de tekstwaardering, overtuigingskracht en het imago van de zender. Deze invloed is bij splitsing van de proefpersonen op kennis van spelling het sterkst voor de groep met kennis van spelling. Proefpersonen waarderen een tekst met spelfouten minder positief dan een foutloze tekst. Zij vinden een brief met spelfouten ook minder overtuigend dan een foutloze brief. De meerderheid van de proefpersonen heeft bij brieven met en zonder spelfouten geen gedachten over de schrijver of deze in ieder geval niet opgeschreven. Wordt de schrijver wel genoemd, dan is dit vooral door lezers van een brief met spelfouten. Kenners van spelling vinden de schrijver van een brief met spelfouten minder deskundig, minder betrouwbaar en minder aantrekkelijk dan de schrijver van een foutloze brief. Het oordeel van de niet-kenners staat hier haaks op. Zij beoordelen het imago van de schrijver van een brief met spelfouten juist positiever dan het imago van de schrijver van een foutloze brief. Alle proefpersonen vinden de sollicitatiebrief begrijpelijker dan de sponsorbrief. Het negatieve effect van spelfouten geldt voor kenners vooral voor de sponsorbrief en juist minder voor de sollicitatiebrief. Dit gaat tegen de algemene norm in dat spelfouten in sollicitatiebrieven echt niet kunnen en dat de schrijver er zeer op afgestraft wordt.