De Invloed van Docentgedrag op Kwaliteit van Reflectie van Leerlingen in het Voortgezet Onderwijs

Abstract

In het Nederlandse onderwijs wordt reflecteren steeds belangrijker geacht. Verondersteld wordt dat reflecteren, al dan niet in een digitaal portfolio, een positieve invloed heeft op leerprestaties en zelfsturing, maar de rol van de docent blijft in dezen vaak onderbelicht. In deze studie werd daarom de invloed van interpersoonlijk leraarsgedrag en type feedback op de kwaliteit van reflectie van leerlingen in het voortgezet onderwijs onderzocht, met de motivatie van de leerling als mediërende variabele in dit verband. Om de kwaliteit van reflectie in beeld te brengen werden digitale reflecties inhoudelijk geanalyseerd op denkactiviteiten en reflectieobjecten (onderwerpen van reflectie). De leerling perceptie van het type feedback van de docent, de leerling perceptie van het interpersoonlijk leraarsgedrag en de motivatie van de leerling ten opzichte van reflecteren werden gemeten middels kwantitatieve vragenlijsten. Uit een hiërarchische meervoudige regressieanalyse bleek docentgedrag een significante invloed te hebben op kwaliteit van reflectie, wanneer de motivatie van de leerling als mediërende variabele werd meegenomen. Feedback gericht op taak-motivatieprocessen bleek een positief effect te hebben op zowel de relevantie die leerlingen ervaren bij het reflecteren, als de kwaliteit van reflectie. Dit betrof feedback gericht op de taakprestatie, snel aangeboden feedback, begrijpelijke feedback, voorzichtig geformuleerde feedback, vragen en criteriagerefereerde feedback (feedback gebaseerd op van tevoren vastgestelde criteria). Het vertrouwen in eigen competenties bleek tevens van positieve invloed op kwaliteit van reflectie. Ten slotte bleek de invloed van de docent een negatieve invloed te hebben op kwaliteit van reflectie; hoe meer invloedrijk een docent werd ervaren, hoe minder de kwaliteit van reflectie.