“Als je de sport niet samen draagt, moet je dan nog wel een sportbond willen zijn?” Een convergerend mixed methods onderzoek naar de sociologische legitimiteit die de leden toekennen aan de democratische legitimiteit van de KNGU.

Abstract

Bij het nieuwe bestuursmodel van de KNGU liggen legitimiteitsproblemen op de loer, zo oordeelde het onafhankelijk onderzoek van USBO Advies (2020). Dit betreft niet het niveau van wet- en regelgeving, maar in het oordeel en het vertrouwen van de leden, de zogenoemde sociologische legitimiteit van de organisatie. Legitimiteit is volgens van Bottenburg (2007) cruciaal voor het voortbestaan van de sportbonden, omdat zo leden behouden worden. Zeker omdat we te maken hebben met een vereniging, waar sprake is van democratische besluitvorming. Onderzoek naar deze sociologische legitimiteit die toegekend wordt door de leden van een vereniging wordt in het Nederlandse sportlandschap nauwelijks gedaan.

Het doel van dit onderzoek is om te kijken hoe de KNGU haar sociologische legitimiteit kan verbeteren. De onderzoeksvraag luidt: “Wat is de sociologische legitimiteit die de bestuurders van de lidverenigingen toekennen aan de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie en hoe verhouden deze zich tot haar democratische legitimiteit?” In de deelvragen wordt gekeken naar de verschillende dimensies van de democratische legitimiteit, de relatie tussen de grootte van een club en de sociologische legitimiteit, de betekenissen die de lidverenigingen toekennen aan de legitimiteit en de beleidsimplicaties hiervan voor de KNGU.

Om antwoord te kunnen geven op de hoofdvraag, is een mixed methods onderzoek toegepast. Er heeft een positivistisch onderzoek plaatsgevonden door middel van kwantitatief onderzoek in de vorm van enquêtes. Hierin zijn de dimensies van de democratische legitimiteit (input, throughput, output en feedback legitimiteit) de leidraad geweest voor de stellingen die voorgelegd werden aan de respondenten. Vervolgens is door middel van twee focusgroepen een interpretatieve aanvulling gegeven op de uitkomsten van de enquête. Hier is met respondenten besproken hoe zij verdiepend tegen de dimensies aankeken en wat voor hun de ideale mate van invloed zou zijn.

De onderzoeksmethoden resulteerden in drie centrale thema’s als uitkomsten van het onderzoek, namelijk onheldere transparantie, afstemming met de clubs en structuur ≠ functioneren. Allereerst is de transparantie niet helder voor de clubs; de besluitvorming wordt open en transparant gepubliceerd en gecommuniceerd, echter komt dit niet voor alle clubs zo over. Dit heeft ook te maken met dat clubs soms de informatie wel ontvangen, maar die niet tot zich nemen. Als tweede is de afstemming met de clubs onvoldoende, terwijl het beleid in het belang van de clubs wordt geschreven. Zonder clubs en sporters is er namelijk geen bond, maar dat gevoel van saamhorigheid is er nog niet voldoende. Tot slot is het hebben van een structuur niet hetzelfde als deze laten functioneren. Dit ligt enerzijds aan de structuur, anderzijds aan het inzetten en communiceren van deze structuur.

Dit alles zorgt dat er nog stappen gezet moeten worden om door alle leden als sociologisch democratisch legitiem te worden gezien. Clubs zien dat de bond grote stappen heeft gemaakt de afgelopen jaren, maar op dit moment nog niet voldoende. Door hier de komende jaren in te investeren door middel van ondersteuning te bieden vanuit de bond, verbeterde communicatie van besluiten van de bondsraad en inspraak vanuit de leden te integreren, kan meer sociologische legitimiteit vanuit de leden worden verkregen.