Op de bres met een retromanisch oeuvre: Een postureanalyse van de rol van retromania en nostalgie in de protestmuziek van levensliedzangeres Sophie Straat en punkband Hang Youth

Abstract

De 21e eeuw wordt, specifiek op muziekgebied, gekenmerkt door het terugkeren naar bestaande genres. In plaats van ‘een nieuw geluid’ te laten horen, gaat de culturele voorhoede op zoek naar manieren om het verleden in nieuwe muziek te verwerken, door muziekjournalist Simon Reynolds getypeerd als ‘retromania’. Aan retromanische muziek kleeft onvermijdelijk een gevoel van nostalgie naar het verleden waarnaar verwezen wordt, maar dat lijkt artiesten er niet van te weerhouden om progressief gekleurde maatschappijkritische muziek of protestmuziek te maken. Binnen het huidige landschap van Nederlandstalige muziek zijn het onder andere levensliedzangeres Sophie Straat en punkband Hang Youth die hun maatschappijkritiek in de vorm van een sterk retromanisch oeuvre gieten. Deze scriptie heeft deze relatie tussen heden en verleden, tussen retromania, nostalgie en maatschappijkritiek in Nederlandse muziek onderzocht, aan de hand van de hoofdvraag ‘Wat is de rol van retromania en nostalgie in de protestmuziek van levensliedzangeres Sophie Straat en punkband Hang Youth?’, tegen de achtergrond van de kernconcepten retromania, nostalgie en ironie, en de geschiedenis en culturele status van het levenslied en de punkbeweging. De postureanalyse heeft laten zien dat Sophie Straat elementen van haar biografische persoon inzet om de geloofwaardigheid en authenticiteit van Sophie Straat als levensliedzangeres te vergroten. Er is een groot verschil waarneembaar tussen het intratekstuele Amsterdamse en het extratekstuele, intellectuele en Haagse posture van Straat: op intratekstueel niveau is de nostalgie restoratief, maar op extratekstueel niveau geeft Straat blijk van een zeer reflectieve vorm van nostalgie. Bij de punkband Hang Youth is sprake van een vorm van nostalgie genaamd hauntology, naar de belofte van de punkbeweging. Hang Youth uit dit binnen een Post-Internetcontext, waarin online en offline, verschillende media en de biografische perso(o)n(en) en de artiest sterk met elkaar verbonden zijn. Het effect van het oeuvre van Hang Youth lijkt op die manier verder te gaan dan alleen bewustwording. Bij zowel Sophie Straat als Hang Youth interfereert de retromania (de vorm) ook met de inhoud van het oeuvre, maar dit wordt door de artiesten niet sterk ingezet of benoemd.