"Over de veranderende rol van televisie in de dagelijkse tijdsritmen van kijkers"
Summary
Tegenwoordig is het steeds minder vanzelfsprekend dat er bijvoorbeeld door het hele gezin op zaterdagavond naar een familieshow wordt gekeken. De komst van het internet met sites als ‘Uitzending Gemist’ maakt het mogelijk om programma’s wanneer en hoe vaak men wilt terug te kijken. De kijker is niet meer beperkt tot ‘de beeldbuis’ in de woonkamer en tot de vaste programmaschema’s, met als gevolg dat het kijkerspubliek steeds individueler en gefragmenteerder wordt. Door deze institutionele en technische veranderingen lijkt het beeld van televisie als het centrale punt van het huis(houden) en de daarbij behorende dagelijkse tijdsritmen en collectieve kijkervaring, steeds verder af te breken. Want waarom je leven aanpassen en indelen aan de hand van een programmaschema, als je programma’s waar en wanneer je maar wilt terug kunt kijken? Hartley concludeert in zijn artikel “Less popular but more democratic? Carrie, Clarkson and the dancing Cru” (2009): ‘The proliferation of platforms has destroyed the unity of the imagined community’.4 Echter, is het daadwerkelijk zo dat door de komst van het internet en de intermediale technieken, door de fragmentering en individualisering, de collectieve kijkervaring en de plaats van de televisie in de dagelijkse tijdsritmen van kijkers desastreus veranderd is?
Om een antwoord te kunnen geven op deze vragen en een aanvulling te geven op het onderzoek van Hartley, heb ik een kwalitatief vergelijkend receptieonderzoek uitgevoerd naar het kijkerspubliek van één van de meest intermediale programma’s die tegenwoordig op de beeldbuis te vinden zijn, namelijk WIE IS DE MOL? (2003). Om inzicht te krijgen in de veranderende rol van televisie in de dagelijkse tijdsritmen van kijkers en de relatie tot de intermediale ontwikkelingen, heb ik een onderscheid gemaakt tussen kijkers die wel, en kijkers die niet participeren op het internetforum van het programma. Roger Silverstone (in Television and Everyday Life uit 1994) en John Hartley, die het respectievelijk hebben over de plaats van televisie in de huiselijke sfeer en de veranderingen die daaromtrent nu gaande zijn, vormen het theoretische uitgangspunt waarin ik mijn onderzoeksresultaten heb ingebed. De onderzoeksvraag luidt: ‘Wat is de hedendaagse rol van televisie in de dagelijkse tijdsritmen van kijkers?’
Focuspunt is hoe belangrijk televisie in relatie tot thuis en de indeling van het dagelijks leven nu nog is, en of het gevoel van collectiviteit met de fragmentering en individualisering daadwerkelijk verdwenen is. Wat betreft de vragen die ik aan de kijkers stel, richt ik me dan ook specifiek op de plaats van televisie in de dagelijkse tijdsritmen van kijkers, op de letterlijke situering van het televisietoestel in de huiselijke sfeer, en op de formulering van het medekijkerspubliek.
Mijn interpretatie van het onderzoek is dat televisie in de huiselijke setting nog steeds een belangrijke rol speelt in het levensritme van kijkers, en dat het gevoel van collectiviteit zeker niet verdwenen is door het internet en de intermediale mogelijkheden, ondanks de uitbreiding van televisie in de thuissituatie naar het internet.