VAN DIS IN AFRIKA en STORY OF A BEAUTIFUL COUNTRY Een onderzoek naar de reflectie van de bevolking op het ‘nieuwe’ Zuid-Afrika

Abstract

Nog steeds is het onderwerp van verdeeldheid, vrijheid en identiteit relevant in Zuid-Afrika. Na de verkiezingen van 1994 kon de Zuid-Afrikaanse cinema zich pas ontwikkelen tot een representatieve filmcultuur, met films waarin blanke én zwarte makers reflecteren op hun verleden en hun nieuwe positie in een snel veranderende maatschappij. De Nederlandse auteur Adriaan van Dis heeft in 2008 een documentaire gemaakt over zijn terugkeer naar Zuid-Afrika. Een ander perspectief over het continent toont de Zuid-Afrikaanse documentairemaker Khalo Matabane. Hij heeft in 2004 een documentaire gemaakt over zijn reis van zijn geboortedorp in het noorden, naar Kaapstad in het zuiden. Beiden zijn in gesprek gegaan met de bevolking en er worden persoonlijke verhalen verteld. De documentaires dienen als spreekbuis voor de Zuid-Afrikaanse bevolking. Ze vertellen verhalen van mensen die reflecteren op hoe het is om te leven in een post-apartheid Zuid-Afrika.

Er is in de afgelopen jaren veel geschreven over het ‘nieuwe’ Zuid-Afrika. In de jaren na de afschaffing van de apartheid wilde de regering een bindende nationale identiteit ontwikkelen die een balans moest creëren tussen culturele, linguïstische en regionale diversiteit. Dit doel lag ten grondslag aan de veranderingen van Zuid-Afrikaanse radio en televisie in de jaren negentig. En dus ook aan de film. De sociale verhoudingen wat betreft eigendom, productie, distributie en consumptie zoals die in de apartheid werden afgedwongen, bleven echter grotendeels onveranderd in post-apartheid Zuid-Afrika. Een interessante vraag die rest is dan hoe de diversiteit gerepresenteerd wordt in de twee documentaires die zich richten op het ‘nieuwe’ Zuid-Afrika.