Het Netwerk Imaginaire: Een kritische analyse van de metafoor van het moderne verlangen

Abstract

De opkomst en ontwikkeling van “nieuwe” technologie gaat altijd vergezeld met verhalen; er ontstaat een discours, een praktijk van schrijven en spreken, van utopische en dystopische toekomstprojecties. Een van de belangrijkste hedendaagse termen waarin gesproken wordt is het netwerk (o.a. Van Dijk; Castells; Barney). In mijn onderzoek richt ik me primair op het wetenschappelijke discours van de netwerkmaatschappij. De socioloog Manuel Castells is in dezen cruciaal.

Deze scriptie, geschreven in 2010, bestaat uit twee delen. Naast een genealogische analyse van een uitsnede uit het wetenschappelijke discours van de netwerkmaatschappij probeer ik tevens een conceptuele analyse te geven van het technologisch imaginaire. Het discours van de netwerkmaatschappij wordt gevoerd met technologisch imaginaire beschrijvingen, maar het concept van het technologisch imaginaire is onontwikkeld en ongedefinieerd. Daarom zal ik een uitgebreid tweede hoofdstuk wijden aan Lacans imaginaire, de mediawetenschappelijke toe-eigening ervan en een herdefiniëring van het concept. Met behulp van deze herziene definitie probeer ik dan het netwerk imaginaire in hoofdstuk drie te analyseren.

De kritische bestudering van het discours van de netwerkmaatschappij en het concept van het technologisch imaginaire kan assumpties, tegenstrijdigheden, onduidelijkheden en drogredeneringen ontmaskeren. Op die manier kan er een zinvolle bijdrage geleverd worden aan het discours dat het onderzoekt. Dit is dan ook het doel van dit onderzoek.