Werken in Netwerken - Publieke netwerkmanagers tussen interne organisatie en externe (netwerk)omgeving

Abstract

Veel publieke organisaties werken tegenwoordig in netwerken om samen met andere spelers in hun sector antwoorden te vinden op de uitdagingen waarmee ze gezamenlijk worden geconfronteerd. Gezien de veelvoorkomendheid van netwerken is het opvallend dat er relatief weinig bekend is over de manier waarop netwerken worden gemanaged. Dit beperkte inzicht is temeer opmerkelijk aangezien de meest urgente en knellende problemen in de samenleving vaak netwerkproblemen zijn, en netwerkmanagement de meest belangrijke en noodzakelijke vorm van sturing is om deze problemen aan te pakken. In dit onderzoek wordt onderzocht wat publieke managers doen om netwerken te managen. In het bijzonder wordt er gekeken naar de manier waarop deze publieke netwerkmanagers opereren tussen een verticaal georiënteerde bureaucratie en horizontaal georiënteerde netwerken, en hoe ze deze werelden met elkaar trachten te verbinden. Dit onderzoek is uitgevoerd onder netwerkmanagers van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport; een departement dat sterk hiërarchisch en verticaal georiënteerd is en opereert in een sector die juist gekenmerkt wordt door een overwegend horizontale oriëntatie. Voor dit onderzoek zijn drie netwerkmanagers, die verschillen qua (hiërarchische) positie in het departement en in de mate waarin ze opereren in netwerken, langdurig geobserveerd.

De verschillen tussen de netwerkmanagers bleken bepalend te zijn voor de manier waarop ze in netwerken werken, en de buitenwereld met het Ministerie van VWS verbinden. Waar netwerkmanagers met een sterke hiërarchische functie, zowel binnen het departement als daarbuiten, gebruik maken van hun bestuurlijke macht, maken netwerkmanagers met beperkte hiërarchische bevoegdheden veelal gebruik van zachtere sturingsmechanismen om invloed uit te oefenen, zowel in netwerken als binnen het departement. Echter, ongeacht de verschillen tussen de netwerkmanagers, opereren alle onderzochte managers zowel binnen het kader van de geldende bureaucratische regels en gewoonten, als daarbuiten. De netwerkmanagers werken buiten de bureaucratische regels en gewoonten omdat ze worden geconfronteerd met weerstand en omdat de bestaande bureaucratische werkwijze van het departement zich niet goed leent om vooruitgang te realiseren in netwerken, en verbindingen te leggen tussen de buitenwereld en het Ministerie van VWS. Publieke netwerkmanagers balanceren dan ook tussen de regels, gebruiken en gewoonten van het verticaal georiënteerde Ministerie van VWS en het horizontaal georiënteerde zorgveld. Netwerkmanagers zoeken naar toepassingen om verbindingen te leggen tussen deze twee werelden, en naar middelen om om te gaan met het gebrek aan vertrouwen, begrip en kennis van elkaar, en de weerstand die daaruit voorkomt.