Waardoor kan daardoor niet altijd op de plaats van dus? Eye-trackingonderzoek naar subjectiviteit, specificiteit en mental spaces

Abstract

De uitingen “Het regende buiten.” en “De straten werden nat.” kunnen zowel met het connectief daardoor als met het connectief dus verbonden worden. De interpretatie van de relatie tussen de twee uitingen verandert daarmee. Terwijl daardoor leidt tot een feitelijke interpretatie van een relatie in de werkelijkheid, lijkt dus de relatie te veranderen in een subjectieve opvatting. In een eye-trackingexperiment is onderzocht of het wijzigen van daardoor in dus ook de online verwerking van de tekst beïnvloedt. Ten tweede is in navolging van Traxler, Sanford, Aked en L.M. Moxey (1997a) gekeken of het toevoegen van extra mental space builders (zoals “volgens mij”) de verwerking van de relaties versnelt. De eye-trackingdata liet zien dat daardoor voor een snellere verwerking zorgt van de woorden net na het connectief ten opzichte van dus. Doordat daardoor een zeer specifieke instructie geeft, zijn de uitingen makkelijker te integreren. Er werd geen effect gevonden aan het einde van de zin. De extra mental space builders bleken onvoldoende in staat om het integratieproces bij dus te versnellen.