"'t Geldt de eer van de Nederlandsche Natie": Nederlandsheid op de Olympische Spelen van 1928

Abstract

De Olympische Spelen van 1928 waren een evenement van internationaal, nationaal en lokaal belang. In deze scriptie heb ik onderzocht hoe deze verschillende identiteiten verbeeld werden in culturele uitingen rondom de Olympische Spelen. Daarbij heb ik mij vooral gericht op de verbeelding van ‘Nederlandsheid’, door middel van de volgende hoofdvraag: ‘Hoe kwam het idee van Nederlandsheid naar voren in de culturele verbeelding omtrent de Olympische Spelen van 1928?’ Om deze vraag te beantwoorden heb ik onderzoek gedaan naar posters, souvenirs, memorabilia en liederen die uitgegeven werden voorafgaand aan de Olympiade, als ook de rituele handelingen die uitgevoerd werden bij de openingsceremonie van de Spelen. Uit deze bronnen heb ik drie thema’s van Nederlandsheid gedestilleerd: natieverheerlijking, internationalisme en de rol van de olympische atleten. In de culturele verbeelding omtrent de Amsterdamse Olympiade werd het unieke en legitieme karakter van de Nederlandse natie bezongen en uitgedragen door aanspraak te maken op een nationaal verleden en een nationaal karakter dat gedomineerd werd door moed en kracht. De internationalistische boodschap van de Olympische Spelen hielp hierbij om het bestaan van de Nederlandse natiestaat te legitimeren omdat het uitdraagt dat de wereld van nature bestaat uit natiestaten. Hiernaast wordt ingegaan op het voorschrijvende karakter van Nederlandsheid. Door de voorschrijving van sportbeoefening als ideaalbeeld worden de Nederlandse atleten geportretteerd als ‘ideale Nederlanders’. De ‘gewone’ Nederlandse burger wordt hierdoor gedwongen zich tot de sportbeoefening te verhouden. Hiernaast weerspiegelt de culturele verbeelding omtrent de Olympiade de dominante genderrollen in het interbellum. Dit onderzoek naar Nederlandsheid op de Olympische Spelen van 1928 is een casus waaruit de performatieve aard van de natiestaat blijkt. De natiestaat wordt op het evenement vertegenwoordigd door haar atleten en de ideologische boodschap wordt er voorgeschreven en uitgedragen door handelingen, zoals collectieve zang, en de individuele verhoudingen van het individu tot materiële bronnen.