Oud en Kwetsbaar? Een kwantitatief onderzoek naar leeftijd, sociale kwetsbaarheid en fraudeslachtofferschap

Abstract

Introductie: Fraudeslachtofferschap lijkt toe te nemen naarmate men ouder wordt. Hierbij spelen mogelijk aspecten van sociale kwetsbaarheid een belangrijke rol. Doelstelling: Fraudeslachtofferschap heeft grote individuele maar ook maatschappelijke impact. Er is behoefte om vanuit een sociologisch oogpunt meer inzicht te krijgen in de slachtoffers van dit soort delict. Dit inzicht kan bijdragen aan het vormen van beleid en de literatuur over dit onderwerp. Theorie: Symbolisch interactionisme, lifestyle routine activities theory en signal detection theory worden gebruikt om te verklaren waarom ouderen kwetsbaarder lijken te zijn voor fraude. Aanvullend zijn socioemotional selectivity theory en social activity theory gebruikt om het belang van sociale kwetsbaarheid te duiden. Methode: Er is gebruikt gemaakt van vier waves van het LISS Panel onderzoek naar traditionele en cybercriminaliteit slachtofferschap. Logistische en lineaire regressies zijn uitgevoerd om het effect van leeftijd op de kans op slachtofferschap te toetsen en aanvullend de rol van sociale kwetsbaarheid in dit verband te testen. Resultaten: De kans op slachtofferschap neemt niet toe naarmate men ouder wordt, maar lijkt juist af te nemen. Sociale kwetsbaarheid vergroot de kans op slachtofferschap wel. Conclusie en implicaties: Uit dit onderzoek blijkt, tegen de verwachting in, dat de kans op fraudeslachtofferschap afneemt met leeftijd, terwijl sociale kwetsbaarheid wel een risicofactor bleek. Deze resultaten weerleggen het stereotiepe beeld van ouderen als primaire slachtoffer doelgroep en benadrukken de rol van blootstelling, via routines, boven leeftijdsgebonden kwetsbaarheid. Theoretisch biedt de lifestyle-routine acitivities theory de beste verklaring, terwijl symbolisch interactionisme minder voorspellende waarde heeft voor het concreet slachtofferschap. Beleidsmatig pleiten de bevindingen voor een meer feiten gestuurde aanpak voor fraudepreventie.