Acceptatie door participatie

Abstract

De polarisatie rondom beleidsonderwerpen zoals klimaatbeleid en het wankelende vertrouwen in de politiek zorgen ervoor dat Nederland moet zoeken naar nieuwe vormen van democratische innovatie. Een van deze innovaties is het burgerberaad: een deliberatief instrument waarin gelote burgers gezamenlijk tot aanbevelingen voor beleid komen. Hoewel veel onderzoek zich richt op de deelnemers, is minder bekend over hoe deze beraadsvormen landen bij de bredere bevolking. Deze masterscriptie onderzoekt daarom in welke mate de vorm van een nationaal burgerberaad invloed heeft op de acceptatie van beleid onder burgers.

De centrale onderzoeksvraag luidt: Hoe beïnvloeden verschillende vormen van burgerberaden de acceptatie van beleid?

Middels de vignettemethode en semigestructureerde interviews is gesproken met burgers die niet eerder deelnamen aan een burgerberaad. De respondenten kregen drie vignetten voorgelegd en gaven hun voorkeur aan, ondersteund door een cijfer voor beleidsacceptatie en een toelichting op hun overwegingen.

Op basis van bestaande literatuur is een theoretisch raamwerk opgesteld, waarin de vorm van burgerberaden wordt verklaard aan de hand van input-, throughputlegitimiteit en het type burgerberaad. Deze factoren voor acceptatie van beleid zijn vertaald naar drie vignetten, die verschillende vormen van een burgerberaad beschrijven: één waarbij het parlement besluit zonder burgerberaad, één waarbij het burgerberaad een bindend besluit neemt, en één waarbij het burgerberaad een advies geeft dat het parlement kan overnemen.

De resultaten tonen aan dat de vorm van het burgerberaad daadwerkelijk invloed heeft op de mate van acceptatie. Met name de mogelijkheid voor het parlement om het besluit van het burgerberaad te bekrachtigen blijkt van belang voor de geloofwaardigheid. Respondenten gaven aan het belangrijk te vinden dat sprake is van een representatieve afspiegeling van de samenleving en dat burgers goed geïnformeerd worden. Tegelijkertijd benoemden de meeste respondenten ook dat een bindend karakter van een burgerberaad niet wenselijk is, en waren ze kritisch over hoe deelnemers aan een burgerberaad worden geloot.

Het onderzoek levert daarmee een bijdrage aan het academisch debat over democratische innovaties, door te laten zien dat de vormgeving van burgerberaden niet alleen voor deelnemers van een burgerberaad van belang is, maar voor het draagvlak onder de bredere bevolking. Daarnaast biedt het praktische handvatten voor beleidsmakers die burgerparticipatie willen versterken door middel van burgerberaden. Zo worden er aanbevelingen en hypotheses voor vervolgonderzoek gegeven op het gebied van zichtbaarheid, timing, transparantie en de rol van een nationaal burgerberaad.