Automatisch bemind of onbewust verworpen? Een corpus- en surveyonderzoek naar de framing van machinevertaling in Nederlandse nieuwsartikelen
Summary
Met de komst van ChatGPT is er een hoop teweeggebracht in het vertaalwetenschappelijke landschap. Eerder onderzoek in Engelstalige nieuwsartikelen laat zien dat er een overwegend positief frame is van machinevertaling, maar we weten nog niet hoe Nederlandse nieuwsartikelen machinevertaling framen. Verder komt in eerder onderzoek naar voren dat vertalers een negatieve attitude hebben ten opzichte van machinevertaling.
De huidige studie onderzoekt de framing van machinevertaling in nieuwsartikelen uit Nederland en de attitude van vertalers en het algemene publiek ten opzichte van machinevertaling. Het doel van de corpusstudie is om te onderzoeken of er een overwegend positieve of negatieve framing van machinevertaling in Nederlandse nieuwsartikelen is en of er een verschil is in de mate van framing tussen 1 november 2016 en 22 november 2022 (de dag dat ChatGPT werd gelanceerd) en 22 november 2022 tot en met 1 november 2024. Een Nederlandstalig corpus, bestaande uit nieuwsartikelen uit tien grote nationale kranten die een expliciete framing van machinevertaling gaven, is opgezet en geanalyseerd aan de hand van close reading. In een surveyonderzoek wordt er onderzocht of vertalers en het algemene publiek een positieve of negatieve attitude hebben ten opzichte van machinevertaling. Specifiek worden daarbij de constructen ‘kwaliteit van de vertaling’ en ‘toekomstperspectief’ onderzocht, en ook wordt er een onderscheid gemaakt tussen Google Translate en ChatGPT. Vervolgens worden de resultaten van het corpus- en surveyonderzoek vergeleken en er gekeken hoe de attitude van vertalers en het algemene publiek ten opzichte van machinevertaling zich verhoudt tegenover de framing van machinevertaling in Nederlandse nieuwsartikelen.
De belangrijkste bevindingen zijn dat er een gebalanceerd tot licht positief frame is van machinevertaling in het sample van nieuwsartikelen. Er is geen verschil gevonden in framing van machinevertaling in nieuwsartikelen voor en na de lancering van ChatGPT. De attitude van vertalers ten opzichte van de kwaliteit van machinevertaling was overwegend negatief, maar de attitude van het algemene publiek was neutraal tot licht positief. De resultaten van een mixed design ANOVA geven aan dat dit verschil significant was. Verder gaven zowel vertalers als het algemene publiek een significant positievere beoordeling van ChatGPT dan van Google Translate. Het interactie-effect tussen de twee factoren was niet significant. De attitude ten opzichte van de toekomst van machinevertaling was overwegend negatief voor vertalers en neutraal voor het algemene publiek. De algemene conclusie is daarom dat de attitude van het algemene publiek ten opzichte van machinevertaling overeenkomt met het frame dat in het sample van Nederlandse nieuwsartikelen naar voren komt. De attitude van vertalers komt hiermee niet overeen. Onderzoek naar de attitude van het algemene publiek ten opzichte van machinevertaling is onderbelicht. Daarom benadrukken we het belang voor vervolgonderzoek in dit vertaaldomein.