De vendelen des viants - een materiële cultuuranalyse van vaandels, standaarden en vlaggen als oorlogsbuit in Nederland

Abstract

Dit onderzoek omvat een materiële cultuurstudie naar vaandels, standaarden en vlaggen als een vorm van Nederlandse oorlogsbuit. Deze objecten blijken een archetype te zijn als het gaat om oorlogsbuit door de eeuwen heen. De onderzoeksvraag betreft welke ontwikkeling het Nederlandse gebruik van vaandels, standaarden en vlaggen als oorlogsbuit heeft doorgemaakt sinds 1588. Om deze vraag te beantwoorden wordt gebruik gemaakt van de theorie van Appadurai en Kopytoff wie objecten zien als individuen met eigen sociale relaties. Zo kan oorlogsbuit bestudeerd worden als een object met diverse sociale en symbolische betekenissen. Het gebruik van vaandels, standaarden en vlaggen als oorlogsbuit wordt daarom geanalyseerd door middel van divers bronmateriaal waaruit de functionaliteit blijkt. Het doel van dit onderzoek is om aan te tonen dat het gebruik van vaandels, standaarden en vlaggen als oorlogsbuit kan ontwikkelen van militair gebruiksobject naar cultureel erfgoed. Uit verschillende wetten en definities blijkt dat oorlogsbuit enkel militaire objecten betreft, met een militair doel, buitgemaakt tijdens militaire conflicten. Dit doet vermoeden dat het objecten zonder culturele waarde betreft, maar dat betekent niet dat ze deze waarde alsnog kunnen verkrijgen. Uit literatuuronderzoek en archiefonderzoek blijkt dat vaandels, standaarden en vlaggen een hoge symbolische waarde hebben, zowel op het slagveld als daarbuiten. Deze symbolische waarde van de objecten bleef ook bestaan in de moderne tijd, waar ze een nieuwe museale context krijgen in het narratief van een tentoonstelling. In deze context hebben de objecten niet meer de hoge militaire en symbolische waarde maar voornamelijk een hoge cultuurhistorische waarde. Ten slotte heeft deze materiële cultuuranalyse aangetoond dat het bestuderen van het gebruik van oorlogsbuit vernieuwende inzichten kan geven in de bestaande historiografie betreffende dit onderwerp.