Tijdelijke Creatieve Broedplaatsen: Een onderzoek naar hoe broedplaatsen sociaal kapitaal en sociale cohesie van huurders vormen

Abstract

In deze masterthesis is onderzocht welke invloed het onderdeel zijn van en de tijdelijkheid van een creatieve broedplaats heeft op het individueel sociaal kapitaal van huurders en de sociale cohesie tussen huurders onderling. In een creatieve broedplaats is er een verzameling van creatieve activiteiten en (startende) ondernemingen op een locatie, vaak in tijdelijke locaties (Pratt, 2021). Creatieve broedplaatsen worden steeds meer erkend voor hun rol in het bevorderen van innovatie en creativiteit in steden (Mens, et al. 2023; Van der Leden, 2024). De sociale dimensies van deze ruimtes en de invloed van tijdelijkheid hierop zijn echter minder begrepen (Pratt, 2021). Deze studie heeft als doel om deze kloof te dichten door vanuit het huurdersperspectief de complexiteiten van de sociale dimensies van creatieve broedplaatsen te onderzoeken. Het onderzoek maakt gebruik van een kwalitatieve methode in de vorm van interviews met dertien huurders en oud-huurders van twee creatieve broedplaatsen in beheer van Stichting Lola en Stichting Lou. De creatieve broedplaatsen die Stichting Lola en Stichting Lou beheren, staan op de kaart als interact broedplaatsen, wat als doel heeft om interactie te bevorderen tussen de huurders van een broedplaats en de omwonenden (Verschoor, 2009).

De resultaten laten zien dat creatieve broedplaatsen een aanzienlijke bijdrage leveren aan het sociaal kapitaal van hun huurders. Dit komt voornamelijk door de informele netwerken en de uitwisseling van (impliciete) kennis en hulpbronnen die binnen deze ruimtes plaatsvindt. Sociaal kapitaal ontstaat makkelijker door geografische nabijheid van huurders (Bron) en doordat huurders meer experimenteerruimte voelen door de betaalbaarheid van broedplaatsen. Daarnaast blijkt dat er over het algemeen een hoge mate van sociale cohesie binnen de broedplaats is, ondanks onderlinge verschillen. De sociale cohesie draagt bij aan een gevoel van gemeenschap en onderlinge steun. De community managers die als taak hebben om interactie tussen huurders te stimuleren in broedplaatsen (Pratt, 2021; Merkel, 2015), heeft een belangrijke rol in het vormen van sociale cohesie tussen huurders onderling.

Als er wordt gekeken naar de invloed van het tijdelijke karakter van broedplaatsen op sociaal kapitaal en sociale cohesie, ontstaat er een genuanceerd beeld. De sluiting van creatieve broedplaatsen - ondanks hun bekende tijdelijke aard - veroorzaakt stress en uitdagingen voor de huurders, zoals het vinden van nieuwe ruimtes en het behouden van netwerken. Dit leidt tot onzekerheid en displacement (Madanipour, 2018; Colomb, 2012). Echter, de lage huurprijzen van broedplaatsen – die mogelijk zijn door het tijdelijke karakter - bieden experimenteerruimte en carrièremogelijkheden en bevorderen een mentaliteit van saamhorigheid, wat bijdraagt aan sociaal kapitaal en cohesie. Sluitingen beïnvloeden de gevormde netwerken, maar veel huurders blijven profiteren van de opgebouwde contacten. Kortom, de tijdelijkheid van creatieve broedplaatsen biedt zowel mogelijkheden als beperkingen, met diverse effecten op sociale cohesie en individueel sociaal kapitaal.

Vanuit een beleidsperspectief benadrukt dit onderzoek de noodzaak van duurzame ondersteuning voor creatieve broedplaatsen om hun sociale voordelen te maximaliseren. Het is aan te bevelen voor gemeenten en broedplaatsorganisaties om de bredere sociale impact van creatieve broedplaatsen in overweging te nemen bij het ontwerpen van beleid en interventies. Voor toekomstig onderzoek is het aan te raden om te onderzoeken of broedplaatsen met een interact functie hun doelstellingen behalen en omwonenden het idee hebben dat de broedplaats bijdraagt aan een verhoogde sociale cohesie in de buurt.