De kwetsbare huisarts: over hoe huisartsen in opleiding omgaan met kwetsbaarheid tijdens groepsreflectiesessies in de huisartsopleiding
Summary
Achtergrond: In medisch onderwijs is nog altijd (te) beperkt ruimte voor kwetsbaarheid. Dit
onderzoek verkent hoe huisartsen in opleiding (aios) en docenten kwetsbaarheid uiten, bevragen en
verkennen tijdens groepsreflectiesessies in de Nederlandse huisartsopleiding.
Methode: Tien video-opnames van reflectiesessies zijn met behulp van conversatieanalyse
bestudeerd. Deze benadering richt zich op de sociale acties die gespreksdeelnemers verrichten in
conversaties en hoe deze acties worden vormgegeven. Hieruit kwam een collectie van 48 fragmenten.
Resultaten: Aios gebruiken vier manieren om met kwetsbaarheid om te gaan: formulations,
noticings, herformuleringen en herkenningsvragen. Deze manieren hebben vijf functies in de
reflectiesessies: het signaleren, benoemen, afzwakken, verplaatsen of verdelen van kwetsbaarheid.
Deze acties maken het verkennen van kwetsbaarheid in meer of mindere mate mogelijk. Aios
gebruiken formulations en noticings om kwetsbaarheid te signaleren en benoemen, waardoor het
exploreren hiervan mogelijk wordt. Met herformuleringen zwakken aios kwetsbaarheid af of
verplaatsen ze de ‘kwetsbaarheidslast’ weg van zichzelf, wat de exploratie hiervan bemoeilijkt.
Herkenningsvragen maken het mogelijk om de ‘kwetsbaarheidslast’ te verdelen over meerdere
schouders, wat in sommige gevallen kan leiden tot verdieping van kwetsbaarheid, maar dit ook in de
weg kan zitten. Verschillende manieren van omgaan met kwetsbaarheid komen gezamenlijk voor en
kunnen elkaar versterken.
Conclusie: Dit onderzoek is een aanvulling op de weinige literatuur over kwetsbaarheid door
kwetsbaarheid te onderzoeken in een medische onderwijscontext met conversatieanalyse. Dit kan
(docenten van) diverse medische opleidingen ondersteunen bij het faciliteren van
groepsreflectiesessies waar kwetsbaarheid deel van uitmaakt.