Van ‘moeder’ tot ‘carrièrevrouw’: Een analyse van Nederlandse krantenartikelen over bewindsvrouwen tijdens de emancipatiestrijd in de tweede helft van de twintigste eeuw.
Summary
Vanaf het moment dat vrouwen in de jaren vijftig het Nederlandse kabinet betraden, zijn zij in de parlementaire journalistiek ongelijk behandeld vergeleken met mannelijke politici. Dit wordt algemeen erkend in het historiografische debat, maar er is minder aandacht voor de veranderende sociaaleconomische positie van vrouwen. Dit onderzoek bestrijkt de periode vanaf de aanstelling van de eerste vrouwelijke staatssecretaris in 1953 tot het einde van de ambtstermijn van kabinet-Lubbers III in 1994, en richt zich op elf vrouwelijke ministers en staatssecretarissen. Gedurende deze veertig jaar veranderde de sociaaleconomische positie van vrouwen aanzienlijk, mede door de invloed van de vrouwenbeweging. Dit onderzoek toetst de theorie van Donatella Campus over frames voor vrouwelijke politieke leiders aan Nederlandse krantenartikelen en verklaart deze frames vanuit stereotype denkbeelden die door de vrouwenbeweging aan de kaak werden gesteld. Het outsider, agent of change en nurturing frame waren in elke periode aanwezig, maar hun betekenis evolueerde door toenemende vrouwenemancipatie, positief beïnvloed door de Tweede Feministische Golf. Feministen en vrouwelijke academici stelden de ongelijkheid en traditionele genderrollen aan de kaak, wat leidde tot meer vrouwelijke participatie op politiek niveau. Tegelijkertijd ontvingen de bewindsvrouwen geen onvoorwaardelijke steun van de Nederlandse vrouwenbeweging en hanteerde de parlementaire pers een dubbele standaard. Er zijn daardoor twee hoofdfasen te herkennen: (1) Voor en tijdens het begin van de Tweede Golf werden bewindsvrouwen als ‘te vrouwelijk’, en daardoor incompetent en emotioneel beschouwd. (2) Vanaf de jaren tachtig kwam er meer ruimte voor het beeld van ‘harde’ politica’s, maar zij werden daardoor in de berichtgeving weggezet als onsympathiek of opvliegerig. Het bewustzijn van traditionele denkbeelden die door de vrouwenbeweging belicht werden, heeft geleid tot een betere representatie van vrouwen, hoewel de ongelijkheid in de berichtgeving niet verdween. Een blik op het huidige politieke landschap toont dat dit doorwerkt in nieuwe mediavormen.