Geen stilte rond Christine M.: De receptie van Marleen Gorris’ debuutfilm in Nederland, 1982-heden.

Abstract

Talrijke bronnen wijzen uit dat de Nederlandse filmmaker Marleen Gorris (1948–) met haar radicaalfeministische debuutfilm De stilte rond Christine M. (1982) een aanzienlijke publieke controverse heeft veroorzaakt. Opvallenderwijs ontbrak tot op heden een historische receptieanalyse van de film. Deze thesis vult die lacune, gebruikmakend van Lynn Spigels methode voor historisch receptieonderzoek. Uit de berichtgeving over Christine M. blijkt bovenal dat de receptie van de film door de tijd heen fluctueert en vijf verschillende stadia kent, beginnend met verwachte ophef en uitmondend in canonisering. De stadia demonstreren dat de publieksontvangst van Christine M. een dynamisch proces is geweest, waarin opvattingen over de film voortdurend veranderden naarmate de tijd verstreek. Dit kan worden toegeschreven aan het groeiend aantal en inhoudelijk diverse “interpretatieve schermen” dat het historische publiek in de loop der tijd ter beschikking kreeg, waarbinnen en waartussen ambiguïteit bestond. Ondanks deze ambiguïteit laat de berichtgeving over Christine M. vanaf de late twintigste eeuw zien dat de film niet uit het collectieve geheugen is verdwenen en een blijvende indruk heeft achtergelaten in de filmindustrie en samenleving. De film wordt erkend als een feministische klassieker, zowel nationaal als internationaal. Dit blijkt uit de doorlopende vertoning van Christine M. in het filmhuiscircuit en bij feministisch-activistische evenementen, evenals uit het regelmatige gebruik van de film als referentiepunt in artikelen over feministische film sinds midden jaren ’90. Vergelijkend vervolgonderzoek over de publieksontvangst van Gorris’ later uitgebrachte feministische films en diepte-interviews zijn wenselijk om de voortdurend veranderende referentiekaders die het historische publiek kreeg aangereikt nóg duidelijker in kaart te brengen.