De militaire betekenis van het Italiaanse verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog

Abstract

Samenvatting Het voorgaande beschrijft een literatuuronderzoek naar de militaire betekenis van het verzet in Italië tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het politieke verzet, de oppositie, kwam na de vlucht van het royalistische regiem in 1943 tot samenwerking in diverse plaatselijke comités (CLN’s) waarvan de belangrijkste in Rome en Milaan waren gevestigd. Deze comités, meestal bestaande uit vertegenwoordigers van vijf of zes politieke partijen gingen ook het militaire verzet regelen. De beweging was in staat tot deze samenwerking door de ervaringen die de oppositie tegen Mussolini had opgedaan in de Spaanse Burgeroorlog waar eendracht nuttig was gebleken. Daarnaast had men een gezamenlijke doel: de verwijdering van de Duitse bezetting en het fascistische regiem van Mussolini. Het lukte de oppositie, na aanvankelijke tegenwerking van de Geallieerden, deel te gaan nemen aan de royalistische regering. Opvallend was dat de communisten steeds voor regeringsdeelname waren en de politieke aspiraties beperkten tot het genoemde doel. De regering moest een nauwlettend toezicht van de Geallieerde Controle Commissie ondergaan. In door Duitsers bezet gebied nam het belang van het verzet zodanig toe dat het felle repressies moest ondergaan van Duitsers en fascistische milities. Vanwege de vrees voor politieke, vooral communistische, opstanden bij de bevrijding werd in de Protocollen van Rome een overeenkomst gesloten tussen het verzet in bezet Italië, het CLNAI, en het Geallieerde oppercommando. Het georganiseerde verzet beloofde ondergeschiktheid aan het Geallieerde militaire commando. Tot een goede samenwerking tussen Geallieerden en verzetsgroepen is het nooit gekomen. De vrees voor communistische onlusten bij de bevrijding leidde maar tot beperkte inzet van verzetsgroepen door de Geallieerden. Toen in het najaar van 1944 het verzet te machtig dreigde te worden werd zelfs de materiele hulp verminderd. Toch lukte het de strijders nog om een belangrijke rol te spelen bij de bevrijding van de steden in Noord-Italië. De conclusie van het onderzoek is dat de militaire betekenis van het verzet groot is geweest. Die militaire macht gaf de vijand veel te stellen en diezelfde macht maakte de Geallieerden zeer beducht voor eventuele politieke gevolgen.