De balans in beeld: een kwalitatief onderzoek naar de ondersteuning van wederkerigheid in sociale contacten van mensen met een verstandelijke beperking

Abstract

In deze studie staat de vraag centraal met welke handelingen persoonlijk begeleiders ondersteuning bieden bij wederkerigheid in de sociale contacten van hun cliënten. De sociale netwerken van mensen met een verstandelijke beperking zijn nu vaak kwetsbaar, doordat ze vooral bestaan uit begeleiding, familie en voor een klein deel uit cliënten. Begeleiders hebben als taak ondersteuning te bieden in de contacten die cliënten aangaan en onderhouden, zodat cliënten minder afhankelijk worden van begeleiders en hun kwaliteit van bestaan groter wordt. Uit de gesprekken met 17 persoonlijk begeleiders bleek dat er grote verschillen zijn in de sociale contacten van cliënten. Sociale contacten zijn echter vooral gericht op familie en andere mensen met een verstandelijke beperking. Contacten met mensen zonder beperking zijn zeldzaam. In de contacten die cliënten hebben, ontvangen zij vaak meer of ontvangen ze net zoveel als de ander. De meeste contacten worden aangegaan en onderhouden door samen activiteiten te doen. De ondersteuning die de persoonlijk begeleiders bieden in contacten, beperkt zich tot de cliënt zelf en is te herleiden tot drie vormen: 1) gelegenheden die de begeleider creëert, 2) empowerment en 3) de structuur die de begeleider aanbrengt. Hierdoor creëren persoonlijk begeleiders duidelijkheid in wat cliënten van zichzelf en van de ander kunnen verwachten, zodat vertrouwen ontstaat in het contact.