Toegang tot deelmobiliteit Een kwalitatief en kwantitatief onderzoek naar potentiële lokale beleidsmaatregelen, die kunnen bijdragen aan het vergroten van de toegankelijkheid van deelmobiliteit.

Abstract

Deelmobiliteit is in opkomst als duurzame invulling of aanvulling van het huidige mobiliteitssysteem. De mogelijkheid om gedeeld gebruik te maken van een vervoersdienst vermindert de noodzaak om zelf een voertuig te bezitten. Deelmobiliteit als meer efficiënte manier van voertuiggebruik kan bijdragen aan een duurzame en leefbare omgeving en het verbeteren van de bereikbaarheid.Op dit moment is het aanbod van deelvoertuigen grotendeels markt-gedreven en richten aanbieders van deelvoertuigen zich op doelgroepen die reeds hypermobiel zijn. Dit zijn de meest kansrijke doelgroepen voor een succesvolle business-case, omdat zij de meeste verplaatsingen afleggen. Typische gebruikers van deelmobiliteit zijn dan ook voornamelijk inwoners van grote steden met een relatief hoger opleidings- en inkomensniveau, die vaak milieubewust zijn. Door het ontbreken van publieke sturing rondom deze vervoersmodaliteit ontbreekt het momenteel aan inclusivitieit bij deelmobiliteit en is een deelvoertuig momenteel een nicheproduct dat voornamelijk voorziet in de behoeftes van een specifieke gebruikersgroep. Als deze trend zich zo doorzet, dan zal deelmobiliteit in de toekomst een exclusief goed blijven en daarmee bepaalde doelgroepen uitsluiten. Reeds mobiele groepen worden dan hypermobiel, terwijl kwetsbare groepen achtergesteld blijven. Toegankelijkheid van vervoersmodaliteiten is een publiek belang en om dit te waarborgen is sturing vanuit overheden nodig.Om invulling te geven aan de wens voor een meer duurzaam, maar ook inclusief mobiliteitssysteem is een andere invulling van het mobiliteitsbeleid nodig. Momenteel richt mobiliteitsbeleid zich voornamelijk op het verkorten van de reistijd, omdat die bespaarde reistijd dan kan worden besteed aan (productieve) activiteiten. Een meer wenselijke focus, om ook aspecten als toegankelijkheid en inclusiviteit hoger te prioriteren bij mobiliteitsbeleid, is het sufficiëntarisme. Het sufficiëntarisme is gericht op een minimumniveau dat benodigd is voor mensen om te voorzien in hun basisbehoeften en het verzekeren van welvaart. In dit onderzoek wordt gekeken naar lokale beleidsmaatregelen die ingezet kunnen worden om de toegankelijkheid van deelmobiliteit te vergroten, zodat deelmobiliteit ook kan dienen voor kwetsbare doelgroepen die risico hebben om vervoersongelijkheid te ervaren. De vraagstelling die hierbij hoort, luidt als volgt: ‘In hoeverre kunnen lokale beleidsmaatregelen, zoals reeds ingezet bij het openbaar vervoer, een bijdrage leveren aan de toegankelijkheid van deelvoertuigen en daarmee het verminderen van vervoersongelijkheid?’. Om de onderzoeksvraag te beantwoorden is gekozen voor zowel kwalitatief als kwantitatief onderzoek. Zo is middels de analyse van (beleid)documenten getracht een systematische vergelijking te maken tussen de toegankelijkheid van het OV en van deelmobiliteit. Er wordt immers al publieke sturing ingezet bij het OV, om deze voor iedereen toegankelijk te laten zijn. Daarnaast, om deelmobiliteit volwaardig in het mobiliteitssysteem te laten dienen; als onderdeel van de ketenreis en voor- en natransport van het OV, is het belangrijk dat het naar een gelijkwaardig toegankelijkheidsniveau wordt getild. De kwalitatieve methode, biedt de mogelijkheid om het perspectief en de ervaringen van diverse betrokken stakeholders te onderzoeken. Zo hebben interviews de benchmark verrijkt met achtergrondinformatie en praktijkervaringen. Twee focusgroepen en een expertgroep hebben daarnaast, op basis van de benchmarkanalyse, inzicht geboden in diverse beleidsmaatregelen die deze toegankelijkheid zouden kunnen vergroten. De conclusie van dit onderzoek stelt diverse beleidsmaatregelen voor die gemeenten kunnen inzetten bij het vergroten van de toegankelijkheid van deelmobiliteit. De beleidsmaatregelen zijn gekoppeld aan een gemeentelijke rol en aan de specifieke doelgroep voor elke deze dient.