Een beter stuur voor de KNWU

Abstract

De structuur van de KNWU is verouderd, te complex en de lijnen lopen niet meer zoals deze bedoeld zijn (KNWU, 2021a). De KNWU heeft vernieuwing en verbetering nodig om slagvaardiger en democratischer te besturen. In de sportwereld is steeds meer aandacht voor de manier van besturen. Ontwikkelingen in de samenleving dwingen sportbonden als de KNWU in te spelen op de actualiteit en snel en efficiënt te werk te gaan. Op basis van het werk van de werkgroep structuur heeft het hoofdbestuur een nieuwe strategie en een aantal structuurveranderingen voorgelegd aan de leden om als wielerunie vitaal, inspirerend en relevant te zijn. Eén van de structuurveranderingen is het vervangen van een bestuurlijke laag van acht districten voor vier regio’s. Daarnaast wordt het hoogste beslisorgaan de ledenraad in plaats van het congres. Het doel van de KNWU is de getrapte democratie te vervangen door directe vertegenwoordiging middels de regio’s. De nieuwe ledenraad wordt kleiner om discussie te stimuleren en er is minder plaats voor belangenbehartiging. In dit onderzoek wordt onderzocht hoe deze voorgenomen structuurveranderingen bijdragen aan het slagvaardiger en democratischer worden van de KNWU. De nadruk van dit onderzoek ligt op het daadkrachtiger worden en beter inrichten van de vertegenwoordiging van sportorganisaties. De basis daarvan ligt bij goed bestuur. Vanuit NOC*NSF hebben sportorganisaties de verplichting bezig te zijn met transparantie, maatschappelijke betrokkenheid en democratie. Inbreng en inspraak van belanghebbenden is cruciaal om tot gedragen besluiten te komen. Uit onderzoek van Geeraert (2018a) naar de principes van goed bestuur bleek dat op het gebied van democratie nog het meeste te winnen valt bij Nederlandse sportorganisaties. Democratie is onder te verdelen in participatie, representativiteit en deliberatie (Carrio et al., 2021). Op basis van interviews en focusgroepen wordt onderzocht hoe de leden deze drie vormen terug zien bij de KNWU. Het is een interpretatief onderzoek waarbij de mening van interne stakeholders bij de KNWU en verenigingsbestuurders centraal staat. De interne stakeholders ervaren de KNWU als een conservatieve, elitaire organisatie waar mensen veel op hun plek blijven zitten waardoor het doorvoeren van veranderingen moeizaam gaat. Door de vele overlegorganen is de werkwijze complex en niet efficiënt. De leden voelen zich niet altijd gehoord – bijvoorbeeld als het gaat om de aandacht voor breedtesport – en een uitlaatklep voor hun onvrede ontbreekt. Meer directe communicatie en zichtbaarheid van de KNWU kan dit verhelpen. Slagvaardig werken wordt door de interne stakeholders boven een democratische vertegenwoordiging geplaatst. In de nieuwe structuur is meer ruimte voor participatie. Het is goed dat het systeem van getrapte democratie wordt veranderd. Representativiteit is voor de leden niet het belangrijkst. De vertegenwoordiging hoeft niet representatief wanneer hun behoeften maar worden vervuld. De praktijk staat centraal, maar het noemen van concrete behoeften is moeilijk. De meeste winst valt te behalen op het gebied van deliberatieve democratie. Door meer jonge vrijwilligers te betrekken en de mogelijkheden tot inspraak te duiden kan meer worden gedaan met de mening van de leden, zonder dat dit voor extra bureaucratie hoeft te zorgen. Het wiel moet niet opnieuw worden uitgevonden, maar de structuur in theorie werkt niet in de praktijk waardoor ontwikkelingen langzaam gaan en de vertegenwoordiging niet voldoende is.