We kunnen dit alleen samen doen. Een discursieve benadering van het beeld dat van de NL’er gevormd wordt in de coronapersconferenties

Abstract

De komst van het coronavirus en de daardoor veroorzaakte coronacrisis heeft de overheid genoodzaakt om regelmatig de Nederlandse bevolking te informeren over zowel het verloop van deze crisis als het beleid dat gevoerd wordt om de crisis onder controle te houden. In deze communicatie wordt – al dan niet bewust – een beeld gevormd van de Nederlander. Het doel van dit onderzoek is om dit beeld te verhelderen door antwoord te geven op de hoofdvraag: Welk beeld van de NL’er wordt discursief gevormd in de coronapersconferenties?

Uit eerder onderzoek blijkt dat de Nederlander etnisch-nationalistische elementen kenmerkend vindt voor de nationale identiteit, waaronder collectieve feestdagen als Koningsdag en Sinterklaas (Leerssen, 2015; De Hart, 2019). De Nederlander voelt zich slechts in beperkte maten verantwoordelijk en verbonden met Nederland en andere Nederlanders (De Hart, 2019). Daarnaast zijn traditioneel-burgerlijke waarden als een gezin hebben en het financieel goed hebben belangrijk voor de Nederlander. Ook hedonistische waarden als plezier maken zijn zeer belangrijk (Eisinga, Scheepers en Bles, 8 november 2012).

Voor dit onderzoek zijn 53 van de 54 persconferenties die gehouden zijn tussen maart 2020 en februari 2021 geanalyseerd. Dit is gedaan door middel van een kritische discoursanalyse aan de hand van het driedimensionale model van Fairclough (2010). Om dit relatief grote corpus te kunnen analyseren is gebruikgemaakt van analysesoftware Nvivo. De analyse is uitgevoerd op tekstueel, discursief en sociocultureel niveau.

Uit het onderzoek komen een aantal kenmerken en eigenschappen naar voren waarop het beeld van de Nederlander dat gevormd wordt in de coronapersconferenties is gebaseerd. De Nederlander heeft het financieel goed, is hoger opgeleid, hecht belang aan feestdagen met een etnisch-nationalistische grondslag, is saamhorig op deze feestdagen – maar ook in het samen onder controle krijgen van corona – en maakt onderdeel uit van een gezin met (jonge) thuiswonende kinderen.

Nederlanders die niet binnen dit plaatje passen zullen zich in mindere mate herkennen in het in de coronapersconferenties gevormde beeld van de Nederlander. Juist omdat de overheid er voor alle Nederlanders is, zou het nuttig zijn om in toekomstige overheidscommunicatie naar de Nederlandse bevolking ervoor te zorgen dat het gevormde beeld wat minder sterk op een beperkt aantal kenmerken en eigenschappen leunt.