Openheid en gesprek. Een beeld van veiligheidscultuur in de spoorsector

Abstract

Uit verschillende publicaties van de Europese Commissie is gebleken dat veiligheid op het spoor een onderwerp van aandacht is binnen Europese landen. Uit onderzoeken is gebleken dat een goede en sterke veiligheidscultuur zorgt voor veilig gedrag binnen organisaties en kan leiden tot minder incidenten binnen sectoren met hoge veiligheidsrisico’s, zoals zware industrie, ruimtevaart en transport. De componenten die bepalend zijn voor een dergelijke cultuur staan nog geregeld open ter discussie, zijn onderhevig aan psychologische ontdekkingen en zijn hevig verbonden met de organisatiepsychologie. Veelal wordt naar veiligheidscultuur gekeken als iets dat de directie creëert en vormgeeft in beleidsstukken. Maar om een beleid uit te voeren, is het van belang dat de doelen door de hele organisatie worden gedragen en dat de cultuurdragers, de medewerkers, zich kunnen vinden in het beleid. In dit onderzoek is op zoek gegaan naar de perceptie van veiligheidscultuur onder operationele medewerkers. Op deze manier wordt een brug geslagen tussen het strategische niveau dat gaat over het veiligheidsbeleid en de operationele lagen die veilig moeten werken en dit uit kunnen dragen in hun werkzaamheden. Vanuit een casestudie binnen spoorbedrijf ProRail stelt deze studie een nieuwe theorie voor, specifiek gericht om veiligheidscultuur binnen de spoorsector. Uit de resultaten blijkt dat medewerkers bij een veiligheidscultuur met name denken aan open gesprek en discussie over veiligheid, veiligheid een prioriteit maken en intrinsieke motivatie ter verbetering van veiligheid. Gebaseerd op openheid en transparantie, eerlijkheid, vertrouwen en zelfreflectie vinden zij dat een veiligheidscultuur een geheel van houdingen en gedragingen is die tonen dat veiligheid binnen de betreffende organisatie prioriteit heeft en dat mensen veiligheid belangrijk vinden. Ook blijkt dat de rol van management cruciaal is als voorbeeldfiguren en ambassadeurs die het veiligheidsbewustzijn stimuleren en veiligheid op 1 zetten.