Vakdidactiek als basis voor vakintergratie; Een onderzoek naar de overlap in vakdidactische kennis van docenten van de gammavakken.

Abstract

In dit onderzoek kijk ik naar de overlap in vakdidactische kennis over de begrippen urbanisatie en ongelijkheid bij bovenbouw docenten van de vakken geschiedenis, aardrijkskunde, economie en maatschappijleer in het voortgezet onderwijs. De reden voor dit onderzoek komt voort uit de voorstellen van de onderwijsraad die meer clustering wil van de gammavakken en de invulling die curriculum.nu geeft aan haar leergebieden. Ook wetenschappelijk is er nog weinig onderzoek gedaan naar de vakdidactiek van deze vakken, en waar dit al wel gebeurt, gaat het vooral om de vakken geschiedenis of aardrijkskunde. Ik heb op basis van een analyse van de examenprogramma’s de keuze gemaakt voor de begrippen urbanisatie en ongelijkheid. De redenen hiervoor zijn omdat deze (1) in alle vier de vakken voorkomen en (2) bij alle vakken een redelijk gelijke algemene definitie heeft, maar inhoudelijk zijn er belangrijke nuanceverschillen. Ik heb de vakdidactische kennis omtrent deze begrippen onderzocht door content representation (CoRe) vragenlijsten af te nemen bij 25 docenten voor het begrip urbanisatie en 17 docenten voor het begrip ongelijkheid. Het grootste deel van deze docenten heeft al meer dan tien jaar ervaring in het onderwijs en hiermee al een ver ontwikkelde vakdidactische kennis.

Als belangrijkste resultaat komt uit dit onderzoek dat er een overlap zit in de vakoverstijgende doelen die de docenten zichzelf stellen als het gaat om de twee begrippen. Docenten gebruiken deze container begrippen om zicht te richten op burgerschapsdoelen en handvatten voor de leerlingen om naar hun eigen leefomgeving te kijken.

Doordat docenten deze containerbegrippen gebruiken voor hun vakoverstijgende doelen hebben de CoRe’s helaas minder van de specifieke vakdidactische kennis aan het licht gebracht dan in eerste instantie gehoopt. Wel geeft de overlap in vakoverstijgende doelen bij deze docenten een mooi startpunt voor eventuele vakintegratie. De docenten van deze vakken hebben een gedeelde visie op de rol van onderwijs buiten hun eigen vak om en dit kan een goede basis vormen voor vakintegratie of vakoverstijgende projecten. Aan het einde van dit onderzoek doe ik een aantal aanbevelingen voor eventuele onderwerpen die deze vakoverstijgende lijn kunnen volgen en hier tevens vakinhoudelijke diepgang aan kunnen geven.