Nieuwe inzichten in draagvlakvorming: hoe ontstaat steun of weerstand voor tijdelijke woningen?

Abstract

Door verschillende overheidsinstanties wordt gezocht naar een oplossing voor de toenemende druk op de Nederlandse woningmarkt. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) ziet het bouwen en plaatsen van flexwoningen als één van de oplossingen. Echter, de doelstellingen voor het aantal woningen wordt niet gehaald. Daarin lijkt een belangrijke rol weggelegd voor weerstand onder omwonenden. Om meer inzicht te krijgen in hoe draagvlak wordt gevormd is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: Welke factoren spelen een rol in de draagvlakvorming onder omwonenden voor flexwoningprojecten?

Om de onderzoeksvraag te beantwoorden zijn drie deelvragen opgesteld. Er zijn beleids- en mediadocumenten geanalyseerd en semigestructureerde interviews afgenomen met stakeholders. De resultaten van het onderzoek zijn onderverdeeld in de volgende groepsfactoren: inhoud en proces. Gebleken is dat het niet mogelijk is de relevante factoren te isoleren in een overkoepelende factor; alle relevante factoren beïnvloeden elkaar in de context van elk uniek project. Het is dus niet mogelijk om een handleiding op te stellen met stappen die doorlopen moeten worden om met zekerheid steun te krijgen in de buurt.

Uit het onderzoek naar de drie casussen volgt dat zowel de doelgroep van de nieuwe bewoners als de originele bestemming van de locatie een belangrijke rol speelt in de weerstand. De inhoudelijke kenmerken van een project in de beginfase lijken bepalend te zijn voor de houding van omwonenden. De reden hiervoor verschilt sterk per project. Hoe vervolgens de participatie, openheid in communicatie en manier van informeren wordt ingedeeld blijkt relevant voor de houding van omwonenden naarmate het proces vordert. Hierbij is het belangrijk dat omwonenden het gevoel krijgen serieus te worden genomen waarbij inhoudelijke wensen (indien mogelijk) daadwerkelijk worden meegenomen in het eindbesluit. De conclusie is dat het draagvlak wordt gevormd door de wisselwerking tussen inhoud, proces en de context.

De onderzochte casussen laten zien dat het idee dat flexwoningen snel gerealiseerd kunnen worden niet het geval hoeft te zijn. Daarnaast laten ze zien dat er vaak bezwaren van omwonenden te horen zijn over participatie. Doordat de woningen maar tijdelijk op een locatie blijven staan zal elke keer opnieuw een participatieproces moeten worden opgestart. Dit is een kostbaar en tijdrovend proces. Ook is zichtbaar dat geen sprake is van minder weerstand omdat de woningen tijdelijk blijven staan. De verwachtte voordelen van flexwoningen blijven dus uit. Hierdoor is het belangrijk vervolgonderzoek te doen naar wat de meerwaarde is van tijdelijke woningen voor de beoogde doelgroep.