| dc.description.abstract | Modern Europa wordt steeds meer gekenmerkt door toenemende polarisatie.
Rechts-populistische overtuigingen krijgen steeds meer draagvlak in de samenleving. Zo lijkt
de kloof tussen overtuigingen steeds groter te worden. Een voorbeeld hiervan is de
populariteit van de Eurabië-theorie. In deze complottheorie wordt beweerd dat de linkse elite
en leiders van Europa sinds de jaren 70 samenspannen met de Arabische regimes om zoveel
mogelijk moslims naar Europa te laten migreren, met als doel een islamitische superstaat te
creëren. Een verklaring voor het feit dat deze theorie grond wint, is mogelijk het mechanisme
van het zondebok. Deze stelt dat men geneigd is de verantwoordelijkheid van ‘het kwaad’ bij
toe te schuiven op een individu of groep.
In dit interdisciplinaire onderzoek wordt vanuit vier disciplines gekeken naar de
wisselwerking tussen het zondebokmechanisme en het polariserende gedachtegoed van de
Eurabië-theorie. Het doel van dit onderzoek is om inzicht te bieden in de ontwikkeling van
polarisatie in modern Europa. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: Welke
invloed heeft het zondebokmechanisme op het polariserende gedachtegoed van de
Eurabië-theorie in modern Europa?
Om een antwoord te kunnen geven op deze vraag is er vanuit de disciplines,
Cognitieve neurobiologische psychologie (CNBP), Archeologie, Politieke geschiedenis en
Culturele antropologie onderzoek gedaan naar verschillende aspecten van deze vraag: CNBP
onderzoekt welke psychologische en neurologische mechanismen er ten grondslag liggen aan
het zondebokmechanisme en hoe deze kunnen worden verklaard vanuit de evolutie.
Archeologie kijkt naar in hoeverre het zondebokmechanisme een fundamentele voorwaarde is
geweest voor het ontstaan van beschavingen. Politieke Geschiedenis onderzoekt hoe de
Eurabië-theorie ontwikkeld en wat voor een impact dit heeft in het politieke systeem van
Europa. Tot slot bespreekt Culturele Antropologie hoe het kan dat het gedachtegoed van
Eurabië een steeds grotere rol speelt in de mainstream politiek en samenleving van Europa.
De inzichten uit deze disciplinaire hoofdstukken zijn vervolgens geïntegreerd. Eerst is
er gekeken naar de conflicten en overeenkomsten tussen de inzichten. Deze zijn door
verschillende integratietechnieken omgezet naar gemeenschappelijke taal; een common
ground. Vanuit deze common ground is een more comprehensive understanding
geconstrueerd. Zo is er discipline overstijgende kennis ontstaan en is er een dieper inzicht in
het antwoord op de hoofdvraag verschaft; het zondebokmechanisme heeft namelijk op twee
manieren invloed op het polariserende gedachtegoed van de Eurabië-theorie. Enerzijds is het
zondebokmechanisme een oorzaak geweest voor het ontstaan van islamofobie, en daarmee
ook de Eurabië-theorie. Anderzijds verschaft het zondebokmechanisme een perspectief op
wat het gevolg van de Eurabië-theorie zou kunnen zijn; in het verleden heeft het zondebok
mechanisme in sommige gevallen geleid tot het offeren of uitdrijven van een individu of
groep. Dit zou een mogelijk toekomstperspectief kunnen zijn van de Eurabië-theorie, daarom
is dit een mogelijk risico voor de samenleving. Dit is een verontrustend inzicht dat vraagt om
meer aandacht en onderzoek om het risico voor de samenleving te beperken. | |
