Kiezen en Crisis. Een onderzoek naar het effect van de Tweede Kamerverkiezingen op de kabinetsverantwoording van het Nederlandse coronabeleid

Abstract

Deze scriptie onderzoekt veranderingen in de inhoudelijke wijze van de kabinetsverantwoording over het coronabeleid in Nederland. Ook onderzoekt deze scriptie op welke manier de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2021 invloed hebben gehad op deze veranderingen. Dit is onderzocht door debatten en persconferenties in Nederland en Ierland te analyseren op rechtvaardigingen van beleid. Hierdoor wordt voortgebouwd op bestaande bestuurskundige theorieën over crises enerzijds en verkiezingen anderzijds. Door deze koppeling is een nieuw perspectief ontstaan van waaruit de doorwerking van verkiezingen in crisistijd kan worden bezien. Uit een vergelijkende casusanalyse, uit interviews met academische experts en uit een interview met een voormalig fractievoorzitter van een coalitiepartij blijkt dat de verkiezingen effect hebben gehad op de wijze van verantwoording. Er werd naarmate de verkiezingen naderden meer verwezen naar de adviezen van medische en epidemiologische experts om beleid te verantwoorden. Dat staat haaks op de gevonden resultaten in andere perioden waarbij er minder verwezen wordt naar expertadviezen naarmate de crisis langer duurt. Het staat bovendien ook haaks op de publieke opinie waarin verondersteld wordt dat de coronamaatregelen vlak voor de verkiezingen vanuit partijpolitieke overwegingen versoepeld zijn. Een verklaring voor de toegenomen verwijzingen naar expertadviezen vlak voor de verkiezingen is dat betrokken bewindslieden en coalitiepartijen inschatten dat het electoraat behoefte had aan partij-overstijgend crisisleiderschap. Hieruit volgt dat een politieke context onder bepaalde omstandigheden kan leiden tot op het eerste oog apolitieke verantwoording.