Hoeder en broeder? Een kwalitatief onderzoek naar de interbestuurlijke verhoudingen en de rol van de provincie Noord-Holland bij ruimtelijke ordeningsplannen van drie gemeenten in Noord-Holland Noord.

Abstract

Nederland staat voor grote ruimtelijke opgaven die niet alleen gevolgen hebben voor het fysieke landschap, maar ook gevolgen voor fundamentele keuzes en sturing vanuit verschillende bestuurslagen. In dit onderzoek is gekeken naar twee bestuurslagen die ieder betrokken zijn bij diverse ruimtelijke vraagstukken: de provincie Noord-Holland en drie gemeenten in het noorden van Noord-Holland. In dit onderzoek staan de interbestuurlijke verhoudingen en de rol van de provincie Noord-Holland in drie gemeentelijke ruimtelijke ordeningsvraagstukken centraal, om zo te achterhalen of de rol van de provincie Noord-Holland per ruimtelijk vraagstuk verschilt. De ruimtelijke ordeningsvraagstukken, en daarmee de drie cases, van dit onderzoek zijn: een datacenter in gemeente Hollands Kroon, een woningbouwopgave in vastgesteld bijzonder provinciaal gebied in de gemeente Alkmaar en een woningbouwopgave in landelijk gebied in de gemeente Schagen.

Om de interbestuurlijke verhoudingen en de rol van de provincie Noord-Holland te duiden is in dit onderzoek de theorie van multi-level governance en de theorie van vier overheidssturingsperspectieven gebruikt. Voor dit onderzoek zijn vervolgens interviews gehouden met ambtenaren en bestuurder van de provincie Noord-Holland en ambtenaren en bestuurders van de drie gemeenten Hollands Kroon, Alkmaar en Schagen. Daarnaast is aan de hand van een documentenanalyse onderzocht hoe de beleidsmatige taken en bevoegdheden van de twee decentrale bestuurslagen zijn verdeeld.

Uit dit onderzoek blijkt dat de rol van de provincie Noord-Holland binnen elke casus voornamelijk te beschrijven is als regelgever en toezichthouder en op een rechtmatige manier de planologische ontwikkeling van een gemeente probeert te sturen. In de ontwikkeling van het ruimtelijk proces komt in dit onderzoek ook naar voren dat de provincie Noord-Holland op enige moment het accent verschuift naar een rol van partner. Deze accentverschuiving resulteert in onduidelijkheid over de interbestuurlijke verhoudingen en de verwachtingen tussen de provincie Noord-Holland en de drie gemeenten van dit onderzoek. Voor de Nederlandse samenleving is dit nadelig omdat deze onduidelijkheid kan resulteren in vertraging in ruimtelijke ordeningsplannen. Vooral wanneer de woningnood hoog is en Nederland een gunstig vestigingsklimaat wil zijn voor bedrijven die hier datacenters willen en kunnen bouwen.