De affectieve dimensie van gender. Over de wijze waarop Simon(e) van Saarloos en Marieke Lucas Rijneveld gender en lichamelijkheid thematiseren in hun literair werk
Summary
In deze scriptie gebruik ik een close reading analyse om te onderzoeken hoe gender, seksualiteit en heteronormativiteit gethematiseerd worden in het werk van twee auteurs uit de millennialgeneratie, namelijk Marieke Lucas Rijneveld en Simon(e) van Saarloos. Zij zijn niet de eersten die binnen het Nederlands taalgebied die schrijven over dergelijke thema’s. Ook binnen de generatie van naoorlogse schrijvers waren er stemmen zoals die van Jan Wolkers, Gerard Reve en Andreas Burnier, die juist een taboedoorbrekende functie hadden door te schrijven over onderwerpen als seksueel verlangen, genderdysforie en homoseksualiteit. Sindsdien is er een beeld ontstaan van de emancipatie van queer mensen als een project dat gecompleteerd is en verdedigd moet worden tegen vijandige invloeden van buitenaf.
Aan de hand van een theoretisch kader waarin gender en queer theory centraal staan en een methodologisch model waarbij ik kies voor een close reading, waarin ik affect en lichamelijkheid centraal stel, maar de ogen daarbij niet sluit voor het analyseren van narratieve elementen als focalisatie en metaforisch taalgebruik, heb ik mijn corpus, bestaande uit de oeuvres van zowel Marieke Lucas Rijneveld als Simon(e) van Saarloos, geanalyseerd.
Aan de hand van deze analyse ben ik tot mijn resultaten gekomen, waarbij centraal staat dat Van Saarloos en Rijneveld met hun werk de enorme complexiteit blootleggen van een leven buiten de gebaande paden. Hierbij is het noodzakelijk om actief verzet te bieden, door bewust te ‘vergeten’, tegen de gangbare normen die binnen de samenleving op een individu gelegd worden. Op deze manier is het mogelijk om dichter bij je eigen identiteit te komen en recht te kunnen doen aan hoe je je vanbinnen voelt, wanneer je niet past binnen de norm. Dit biedt individuen ook de vrijheid om ervaringen aan te gaan die zij vanuit deze context graag aan willen gaan. Hoewel dit vergeten een mechanisme is dat deuren kan openen, waardoor nieuwe ervaringen mogelijk worden, is de noodzaak hiervan ook een sterke indicatie dat de emancipatie van queer mensen nog lang niet zo voltooid is als wordt voorgesteld.