Tussen vriend en vijand: de socialistische dreiging van de PvdA

Abstract

De Nederlandse politieke cultuur in de jaren vijftig werd gekenmerkt door stabiliteit, consensus en samenwerking. In de historiografie is er daarom minder zicht op vijandbeelden en conflicten in politieke strijd. In dit onderzoek is gekeken hoe de beeldvorming was over de PvdA binnen de VVD en de KVP in de periode 1952-1959. Aan de hand van de theorie van Léon Wecke is onderzocht of er hierbij sprake was van een vijandbeeld. Het campagnemateriaal van beide partijen voor de Tweede Kamerverkiezingen is geanalyseerd en daaruit bleek dat zowel de VVD als de KVP een socialistisch vijandbeeld creëerden, al was dit vijandbeeld duidelijker aanwezig bij de VVD. Daarnaast bleek dat de VVD een vijandbeeld beschouwde als een geoorloofd campagnewapen in de verkiezingsstrijd, terwijl de KVP daarin een stuk terughoudender was. De vijandelijkheid van beide partijen vormde deels de politieke cultuur en toont aan dat er niet alleen harmonieus gepolderd werd. Dit onderzoek plaatst daarmee kritische kanttekeningen bij het bestaande beeld van de Nederlandse politieke cultuur in de jaren vijftig.