Macht (de)raicaliseert? De invloed van macht op de religieuze ideologie van de Taliban in Afghanistan

Abstract

Tribale invloeden en deobandisme zijn van grote invloed op de ideologische vorming van de Taliban en leidden tot een traditionalistische ideologie met een grote focus op implementatie van de ‘zuivere’ islam. Tijdens de formatieve periode (1984-1996) werd de Taliban gekenmerkt door traditionalisme en het nastreven van de ‘zuivere’ islam. Na de vorming van een officiële beweging zetten de Taliban zich in om gebieden van Afghanistan te veroveren om de maatschappij te zuiveren, de veiligheid te herstellen en de sharia in te voeren. In de regeerperiode (1996-2001) verwierf de Taliban de centrale macht in Afghanistan. In deze periode was duidelijk sprake van toepassing van de al bestaande ideologie: implementatie van de strengste vorm van sharia. Macht, met andere woorden, leidde niet tot matiging van ideologie. Na de Amerikaanse inval in 2001 verloor de Taliban veel gebied en vormden zij niet langer de centrale macht in Afghanistan. Dit leidde enerzijds tot een meer militante jihad tegen de buitenlandse eenheden in Afghanistan, maar anderzijds kan men ook ideologische matiging waarnemen: de Taliban begon gebruik te maken van de media, vaardigde gedragscodes uit voor de strijders, ging meer contacten aan met buitenlandse groepen en sloeg in eigen publicaties een meer gematigde toon aan met betrekking tot de positie van vrouwen. Op basis van deze vergelijking tussen drie periodes kan gesteld worden dat ideologische matiging bij de Taliban juist te zien is op het moment dat zij centrale macht verloren. Dit onderzoek naar de Taliban suggereert daarom dat politieke macht niet per sé leidt tot ideologische matiging.